Üsküdar Üniversitesi ve Üsküdar Kaymakamlığı iş birliği ile hayata geçirilecek “Araman Yeter” projesi ile 65 yaş üzeri bireyler ile üniversite öğrencisi gençler ortasında bir köprü kurulması hedefleniyor. Projeyle Üsküdar’da yalnız yaşayan 500 yaşlıya, istekli 25 genç tarafından psikososyal dayanak sunulması amaçlanıyor. Projenin protokol imza merasimi, çevrimiçi olarak gerçekleştirildi. Covid devrinde ilaç üzere bir projeyi hayata geçirdiklerini belirten Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü ve İdare Üst Şurası Lideri, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, cinsiyet, ırk ve yaşın ayrımcılığı olmayacağını söyledi. İleri yaştaki bireylerin deneyimlerinin genç nesil için çok faydalı olduğunun altını çizen Tarhan, “Çekirdek aile sistemi nedeniyle bu münasebetlerden yoksun kaldık, ileri yaştaki şahıslar yalnızlaştı. Çocuklara deneyim ve kültür transferi da olumsuz etkilendi” dedi.
Üsküdar Üniversitesi ve Üsküdar Kaymakamlığı iş birliğinde “Araman Yeter” projesi hayata geçirilecek. 25 istekli gencin, ileri yaştaki 500 bireye psikososyal takviye vermesinin hedeflendiğini projenin protokol imza merasimi pandemi önlemleri kapsamında çevrimiçi olarak gerçekleştirildi.
Dr. Nebiye Yaşar: “Ülkemizde her 4 haneden birinde 1 yaşlı bulunuyor”
Üsküdar Üniversitesi Genç Beyinler Akademisi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Nebiye Yaşar, Dünya Sıhhat Örgütü’nün 65 yaş üzerindekileri yaşlı olarak tanımladığını belirterek TÜİK dataları ile Aile Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın web sitesindeki datalara nazaran Türkiye’de 65 yaş üzeri kümenin toplam nüfusa oranının yıldan yıla artış gösterdiğini kaydetti. Dr. Nebiye Yaşar, “Şu an baktığımızda son 5 yılda yaşlı nüfus %21.9 artmıştır. Son şimdiki datalara nazaran dünya yaşlı nüfusunda iki kat artış gözlenmiştir. Yaşlı nüfusumuzun %62.8’i 65-74 ortası yaş kümesinde yer alıyor. Ülkemizde yaşlı nüfusun oranı arterken çocuk ve genç nüfusun hissesi azalmaktadır. Bu durum Türkiye nüfusunun yaş yapısının değişimine neden oldu. Ülkemizde yaklaşık her 4 haneden birinde bir yaşlı bulunmaktadır. Yaklaşık her 5 yaşlıdan biri tek başına yaşamaktadır” dedi.
Dr. Nebiye Yaşar: “Gençleri yaşlılarla buluşturmalıyız”
İstanbul’da 2019 yılı TÜİK bilgilerine nazaran 1 milyon 79 bin 96, Üsküdar’da ise kaymakamlık bilgilerine nazaran 56 bine yakın yaşlı nüfus bulunduğunu belirten Dr. Nebiye Yaşar, “Araman Yeter” Projesi’ndeki gaye kitleden birinin 65 yaş üzerindeki yaşlılar, ikinci amaç kitlenin ise Toplumsal Hizmetler Bölümü’nde eğitim gören gençler olduğunu söyledi. Dr. Nebiye Yaşar, toplumsallaşma sürecinde nesiller ortasındaki etkileşimin kıymetine işaret ederek “Yaşlılar bizim kıymetlerimiz, kıymetlerimiz de kültürel varlıklarımızdır. Gençleri yaşlılarla buluşturmak ve tesirli münasebetler tesis etmeliyiz. Bu projeyle bunu hedefliyoruz” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Özşahin: “Üsküdar’daki yaşlılara psikososyal dayanak verilecek”
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Araman Kâfi Proje Koordinatörü Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Özşahin, projeye ait sunumunda çağdaş toplumun getirdiği sakıncaların tahminen de en başında bilhassa yaşlılar için yalnızlaşma tehlikesinin bulunduğunu belirterek; “Yaşlılar, toplumun bilgelik kaynağıdır. Onlar insanlığın tarih boyunca biriktirdiği tecrübelerin taşıyıcıdır. Gençlerimiz ise tüketim toplumu dinamikleriyle yetişmekte, dijital teknolojiyle kendi ortalarında sosyalleşmektedir. Projemizde Üsküdar Kaymakamlığı ve Üsküdar Üniversitesi iş birliğinde Üsküdar ilçesinde yalnız yaşayan 65 yaş üstü bireylere istekli gençler tarafından psikososyal takviye sunulması amaçlanmıştır” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Özşahin: “25 genç, 500 yaşlıya takviye verecek”
Projede Üsküdar’da yalnız yaşayan 65 yaş üstü 500 bireye uzaktan psikososyal takviye verilmesinin hedeflendiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Özşahin, “25 gence istekli çalışarak toplumsal hayata iştirak tecrübesi yaşatmak ve toplumsal çalışmalara yeni bir toplumsal hizmet modeli kazandırılması hedeflenmektedir” dedi. Özşahin, projede vazife alacak öğrencilerin belirlenerek oryantasyon eğitimine alınacağını, Üsküdar ilçesinde sunulan Vefa Toplumsal Dayanak Hizmetleri’ne ilişkin kayıtların tahlil edilerek 65 yaş üstü bireylerin belirleneceğini kaydetti.
Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Özşahin: “Psikososyal takviye tecrübeleri yenilikçi bir hizmet modeli olarak yayınlanacak”
Ayhan Özşahin, projenin ayrıntılarına ait şu bilgileri verdi: “Seçilmiş 65 yaş üstü bireyler 8 hafta mühletle haftada bir sefer tıpkı öğrenci tarafından aranacaktır. Telefon görüşmelerinde yaşlı bireylerle kısa sohbetler yapılacak, varsa ihtiyaçları alınıp ilgili ünitelere iletilecektir. Aramalar tamamlandıktan sonra şartların uygunluğu doğrultusunda gençlerle yaşlı bireyler tanıştırılacak ve her iki kümenin uygulama hakkında fikir ve teklifleri alınacaktır. Sonuçlar raporlanacaktır. Derlenen bilgiler bilimsel yayın olarak değerlendirilecektir. Üsküdar ilçesinde pandemi devrinde sunulan Vefa Toplumsal Dayanak Hizmeti tecrübeleri tahlil edilerek öbür afetlerde kullanılabilecek bir hizmet modeli olarak yayınlanacaktır. Psikososyal dayanak sırasında kazanılan tecrübeler, afet dışı periyotta de kullanılmak üzere yenilikçi bir hizmet modeli olarak yayınlanacaktır.”
Doç. Dr. İsmail Barış: “Araman Kâfi Projesi, hoş bir adım”
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Toplumsal Hizmet Kısım Lideri Doç. Dr. İsmail Barış, Vefa Takviye Hizmetleri kapsamında, şu anda Türkiye’de kıdemli vatandaşlara yönelik yapılmakta bulunan hizmetin, “Araman Yeter” ile üniversiteyi de işin içerisine sokarak hoş bir noktaya taşımak için atılmış çok hoş bir adım olduğunu söyledi. Günümüzde yaşlıların yalnızlık derdiyle karşı karşıya bulunduklarını belirten Barış, “Bu işi gerçekleştirme noktasında da psikologlarımız, psikiyatrlarımız, toplumsal hizmet uzmanlarımız ve öbür bahisle ilgili akademinin ve devletin el ele birlikte çalışması kelam konusu olmalı. Bu manada Araman Kâfi Projesi nitekim çok dikkate bedel bir proje olarak karşımıza çıkacak. Bu projede temel itibariyle gençliğin heyecanı ve dinamizmi ile kıdemli vatandaşlarımızın tecrübeleri itibariyle bakıldığında çift istikametli bir bağlantı ve takviye projesi olduğu karşımıza çıkıyor. Bizim gençlerimiz heyecanlarını ve dinamiklerini yaşlılarımızın deneyimlerini birleştirecekler. Gençlerimiz, bu proje aracılığıyla toplumun iştirakini ve istekli desteklenmesi gerektiği konusunu vurgulamış olacaklar. Bunu gerçekleştirecekler. Toplum kaynakları ile toplumun muhtaçlıklarının buluşmasını gerçekleştirecekler” diye konuştu.
Üsküdar Kaymakamı Murat Sefa Demiryürek: “Sosyal mahrumluk çok daha can acıtıcı”
Üsküdar Kaymakamı Murat Sefa Demiryürek, Araman Kâfi Projesi’ni model olacak bir proje olarak kıymetlendirdi. Üsküdar’da 56 bin civarında yaşlı nüfusun olduğunu kaydeden Demiryürek, yaşlıların karşı karşıya olduğu en büyük meselelerden birinin yalnızlık olduğunu vurgulayarak “Geçtiğimiz yıl, Sayın Cumhurbaşkanımız bir jest olsun diye tüm Türkiye’deki 65 yaş üstü vatandaşlarımıza kolonya, maske ve bir mektup gönderdi. O vesileyle biz de hepsinin kapısını çalıp, bir merhaba demiş olduk lakin Vefa Toplumsal Dayanak Grubu’nun çalışmaları kapsamında da çok yakın müşerref olduğumuz bir kitleydi aslında. Şunu fark ediyoruz, maddi yoksunluğa tahlil bulabiliyorsunuz, maddi yoksunluklara, devlet elindeki imkânlar çerçevesinde, vakıflar, bu gayeyle çalışan çeşitli kuruluşlar, maddi mahrumluk konusunda devreye girebilir. Fakat toplumsal mahrumluk çok daha can sıkıcı, can acıtıcı bir bahis olarak karşımıza çıkıyor. Kişinin, baktığınızda maddi geliri olabiliyor, konutu olabiliyor, konutu olabiliyor, rastgele bir muhtaçlığı olmayabiliyor. Lakin onunla ilgilenecek, sıkıntısı ile dertlenecek, bugünkü sıhhat sıkıntılarını akşam yemek sırasında dinleyebilecek ya da sırtının ne vakittir ağrıdığını, bu havaların kendisine ne kadar düzgün geldiğini, berbat geldiğini dinleyebilecek hiç kimsesi olmayabiliyor. Burada çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkan yalnızlığın ilerleyen yaşlarda insanın canını daha fazla acıttığını, insanı daha fazla üzdüğünü görmemiz mümkündür diye düşünüyorum” diye konuştu.
Vefa Toplumsal Dayanak Kümesi çalışmalarının, yalnızca bir maddi boyutu olmadığını, insanların kapısına bir ses vermenin, onları biz selamlamanın da bir nevi yardım olduğunu düşünenlerden olduğunu belirten Murat Sefa Demiryürek, “Hele hele bunu, bundan sonra Üsküdar Üniversitesi ile bir arada, genç arkadaşlarımızla birlikte yapabilecek olmamız bizi ayrıyeten heyecanlandırıyor. Çok da maneviyatı yüksek bir iş, maneviyatı yüksek bir proje olacağına inanıyorum” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Üsküdar Kaymakamlığımız duygusal arayı yakın tutabilmiş”
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektör ve İdare Üst Şurası Lideri Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bir manada devletin eli kararındaki Üsküdar Kaymakamlığı’nın ileri yaştaki bireylere dokunmasının çok değerli olduğunu belirterek “Fiziksel aralık uygulandı lakin duygusal aranın uzak tutulmaması gerektiğini söylemiştik. Üsküdar Kaymakamlığımız da ileri yaştaki bireylerin gönlünü alabilmiş, duygusal arayı yakın tutabilmiş, onları arayarak kalplerine dokunabilmiş. Pandemi devrinde daima postpandemik psikiyatrik hastalıklar ortaya çıkmasın diye önerdiğimiz bir husustu” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Cinsiyetin, ırkın, yaşın ayrımcılığı olmaz ”
Pandemi tedbirleri kapsamında birinci başlarda 65 yaş üstü bireyleri izole etme kararının kendini çok endişelendirdiğini belirten Tarhan, “Çünkü o yaştaki beşerler kenarda oturup da dışarıdan olan biteni izleyecek, korunmaya muhtaç bir küme değil. Onlar önceliklerden faydalanacak, danışılıp fikirleri sorulacak insanlardır. Konutundan çıkma, hasta olma dendiği ve çocuk muamelesi yapıldığı vakit o yaştaki beşerler dayanılmaz derecede bunalırlar. Çok rahatsız olurlar ve bir ayrımcılık yapılmış olur” dedi. ABD’de çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Norman Moore’un ileri yaşına karşın East Tennessee State Üniversitesi’nde kürsüsü olduğunu, etkin çalıştığını ve çok yararlı çalışmalar yaptığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Ülkelerindeki üniversitelerde üç mevzuda ayrımcılık olmadığını söylemişti. Birinci mevzu cinsiyet ayrımcılığıydı. Bir insan çalışıp üretebiliyorsa bayan yahut erkek olması tarafında ayrımcılık olmadığını belirtti. İkinci bahis ırk ayrımcılığıydı. Üçüncü bahis ise yaş ayrımcılığıydı. Kişi çalışıp üretiyorsa kaç yaşında olursa olsun çalışabilirler demişti. Daha sonra ayrımcılık çeşitlerini araştırdım. Yaşlılık ayrımcılığı diye alt başlık var” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “70 yaşında birinci sefer antidepresan kullanan hastalarımız oldu”
Üsküdar Kaymakamlığı tarafından ileri yaştaki bireylerin birinci izolasyon periyodundaki 24 saat meskende kalmaları konusunu aşma ile ilgili çok hoş adımlar atıldığını belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Hastanemizdeki bir uzmanımız, 70 yaşında birinci sefer antidepresan kullanan bir hastadan bahsetti. Meskenden çıkamadığı için olmuş bu durum. İleri yaşta hareket edemediği için romatizma ağrıları başlamış, Alzheimer’ı şiddetlenen bireylere rastlanmış. Esasen Alzheimer rahatsızlıkları varken bir de meskenden çıkamayınca daha da berbatlaştı. O yüzden ikinci kısıtlama periyodunda birincisi üzere yapılmadı, gündüz hür bırakıldılar. Sonuçta bu yaştaki beşerler toplumsal hayatın içinde olurlarsa memnun olurlar. Onları bir yerde biblo üzere koyup bırakmak katiyetle ziyan verir. Çocukların, torunların etraflarında olması, koşturması onlar için ilaç üzeredir. Kapılarının çalınması, hatırlarının sorulması onlar için ekmek, peynirden daha kıymetlidir” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Çekirdek aile sistemi yalnızlaştırdı”
Bilimin en değerli ayağının müşahede olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bir müşahede sonucu oluşturulmuş kurt sürüsü örneği var. Sürünün en önünde üç tane yaşlı ve kıdemli kurt var. Yaşlı kurtlar deneyimleri ile tehlikenin nereden gelebileceğini hissediyorlar. Onlar inançlı alanı daha güzel bulabiliyorlar. Genç kurtlar onların gerisinden ilerliyor. Her kurt sürüsünde bir önder kurt vardır. O da en artta ilerliyor. Bütün sürüye hakim ve geride kalan olursa onları topluyor. Bu türlü bir kültür var. Burada ileri yaştaki şahısların muhtaçlıkları fikirlerinin sorulmasıdır. Örneğin çocukların da öğrenmek ve gelişmek için soru soracağı bireylere muhtaçlıkları var. O yüzden dedeler ve torunlar çok yeterli anlaşırlar. Çekirdek aile sistemi nedeniyle bu münasebetlerden yoksun kaldık, ileri yaştaki bireyler yalnızlaştı. Çocuklara deneyim ve kültür transferi da olumsuz etkilendi. Kültürler kitaplarla aktarılmıyor, yaşantılarla, öykülerle aktarılıyor. Çocuk babası, ailesi ve dedesi ile hoş öyküler yaşadıysa o kıssalar sayesinde kültür transferi oluyor. Öykülerin, anlatıların olmadığı, birlikte ortak yaşantıların olmadığı ailelerde kültür transferi olmaz. Kültür transferi için oluşacak bağlar her yaş katmanında çok önemli” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Aile sigortamız ileri yaştakileri koruyordu”
“Biz değişik bir toplumuz, çekirdek aile üzere hissediyoruz” diyen Tarhan, “Bir sosyolog bir apartmanı incelediğinde bütün ailelerin çekirdek aile olduğunu lakin hepsinin de akraba olduğunu görmüş. Hafta sonlarında yahut akşamları bir ortaya geliyorlar. Onlara çekirdek aileler konfederasyonu olduklarını söylemiş. Biz ne geniş ne de çekirdek aileyiz aslında. Bizim bir aile sigortamız vardı ve ileri yaştaki insanları çok koruyordu. Onlar toplumsal ömürde var olduklarını hissediyorlardı. Toplumsal hizmet faaliyetleri içinde bunun bozulmamasına uğraş göstermek çok değerli. Bu da bir şuurla olur. Gençler bunun çok farkında değil” diye konuştu.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Covid periyodunda ilaç proje”
Gençlerle ileri yaştakileri buluşturmanın çok hoş bir fikir olduğunu söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Araman Kâfi Projesi aslında öğrencilerimiz için staj üzere olmuş. Bir kredi elde edecekler. İleri yaştaki bireyler ve öğrencilerimiz için kazan – kazan bağı projenin mantığına uygun görünüyor. Covid devri için de aslında ilaç üzere bir proje. En sonda bir raporlama olacak. İleri yaştaki bireylerin bu projeden nasıl etkilenecekleri, ne üzere kazanımlar elde edilecekleri ile ilgili bulgular elde edilecek. Gençlerin de hayat deneyimi olarak neler öğrendiklerini görmüş olacağız” dedi.
Açılış konuşmalarının akabinde Üsküdar Kaymakamlığı ve Üsküdar Üniversitesi İmza Merasimi gerçekleştirildi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
