Prof. Onur Başer :”Her mahalleye bir test merkezi ile salgını aşarız”

Dünya genelinde Covid 19 vefatları açıklanan sayının iki katı

Her mahalleye bir test merkezi ile salgını aşarız

Uluslararası Sıhhat Hesapları ve Kıymetlendirme (IHME) Ünitesi Raporu’na nazaran, 13 Mayıs tarihine dek dünyadaki Covid-19 kaynaklı vefat sayısı 6,9 milyona ulaştı. Tıpkı tarihte dünyadaki koronavirüs vefat sayısı 3 milyon 339 bin olarak açıklanmıştı. Rapordaki hesaplama sistemi baz alındığında Türkiye’deki toplam mevt sayısı ise 131 bin 275 olarak hesaplandı. Birçok ülkede politik baskılarla etkilenen yahut aktif olmayan raporlama sistemlerinin Covid 19 ölümlerinin resmi sayılarda az görülmesine sebep oluyor.

Sağlık iktisadı ve istatistik uzmanı, MEF Üniversitesi İktisat Kısmı Lideri Prof. Dr. Onur Başer, Türkiye, Mısır, Ukrayna, Endonezya, Kazakistan üzere ülkelerin raporlanandan çok daha önemli bir pandemi sıkıntısıyla karşı karşıya olduğunu söyledi. Başer, “Sadece temaslılara test yapmak yerine herkese test yapılması, mahallelerde test merkezlerinin kurulması sıhhat sistemini rahatlatacaktır” dedi.

IHME Raporu’nda pandemi periyodundaki “fazla ölümler” 6 ana faktör hesaba katılarak hesaplandı. Toplam 56 ülke üzerinde yapılan araştırmaya nazaran, “fazla ölümlerin” yaklaşık yüzde 80’i Covid-19 vefatlarıyla ilişkilendirildi. ABD, 905 bin mevtle (598 bin açıklanmıştı) birinci sırada yer alıyor. Bu yeni hesaplama sisteminde, daha evvelki yıllara nazaran beklenen ölümlerle gerçekleşen vefatlar ortasındaki fark “fazla ölüm” olarak hesaplanıyor ve pandeminin ölümlere tesiri 6 ana başlığa nazaran düzeltilerek Covid-19 vefatları çıkartılıyor. Bu başlıklar ise şöyle;

• “Fazla ölümler” içinde vefat nedeni direkt olarak Covid-19 olan beşerler
• Covid-19 sebebiyle tedavisini erteleyen, hastaneye gitmeyen kronik hastaların ölümleri
• Salgın sebebiyle artışa geçen akıl sıhhati sıkıntıları ve depresyon sebebiyle intiharlar.
• Trafik kazaları, düşme üzere sebeplerden kaynaklanan ölümlerde öteki yıllara nazaran yüzde 5’lik azalma. (Bu azalma, dünya genelinde 215 bin daha az mevte tekabül ediyor. )
• Influenza, KOAH üzere hastalıklarda ve bu tip hastalıkların sebebiyle ölümlerde maske, ara ve grip aşılarına artan ilgi sayesinde pandemi sırasında değerli bir azalma var. (Örneğin, ABD’de influenza hadiselerinde bir evvelki yıla yüzde 99,3 oranında azalma oldu. Dünya genelinde ise 400 bin daha az vefat gerçekleştiği hesaplanıyor.)
• Kanser, kalp, diyabet üzere kronik hastaların Covid-19 nedeniyle ölmeleri sebebiyle bu hastalıklar nedeniyle ölümlerde azalma gerçekleşti. (Dünya genelinde kronik hastalıklar sebebiyle gerçekleşen ölümlerin pandemi mühletince yüzde 2 daha az olacağı öngörülüyor).

Türkiye’de koronavirüs sebebiyle 131,275 kişi hayatını kaybetti

Prof. Başer, Türkiye’de belediyelerden alınan datalar ışığında hazırlanan ve Health Policy Dergisi’nde yayımlanan makale üzerinden yaptıkları çalışmayı, IHME’nin 13 Mayıs 2021 tarihine kadar olan araştırmaya uyarladıklarını kaydetti. Buna nazaran, 9 kentteki (İstanbul, Kahramanmaraş, Konya, Bursa, Kocaeli, Bursa, Sakarya, Denizli, Malatya ve Tekirdağ) 45 bin 155 fazla vefat ile bu vilayetleri öteki vilayetlerle yaş dağılımı, eğitimi seviyesi, kişi başı sıhhat işçisi, gelir seviyesi üzere değişkenlerle eşleştirildi. Türkiye genelinde toplam 164 bin 95 fazla mevt olduğu sonucuna ulaşıldı. IHME Raporu’na nazaran, bu ölümlerin yüzde 80’inin Covid 19 kaynaklı olduğunu vurgulayan Başer, “13 Mayıs itibariyle koronavirüs sebebiyle 131 bin 275 kişinin hayatını kaybettiği sonucuna ulaştık. Türkiye’deki resmi sayılar bu tarihte mevt sayısını 44 bin 49 olarak gösteriyor” diye konuştu

Ekonomik korkular münasebet değil

Türkiye’de salgının başından bu yana, 365 gün içerisinde 17 Mart 2020-17 Mart 2021 ortasında toplam 36 bin 267 ‘fazla ölüm’ gerçekleşmişti. Yalnızca son 12 günde araştırmaya dahil olan 9 kentteki fazla ölümlerin sayısı, 6 bin 998’e ulaştı. Türkiye genelinde ise 23 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. Bir yılda kaybedilen insanların beşte birini sadece son 12 günde kaybettiğimizi tabir eden Başer, “Salgın ve tesiri süratli bir halde ilerliyor. Ekonomik tasalar daima öne sürülüyor lakin Türkiye’nin gelir üretmede hiçbir sorunu yok. Yapılması gereken, harcamalarda önceliklerin değiştirilmesi. Yaygın bir aşılamaya geçilene kadar, Türkiye önümüzdeki 5 yılın GSMH’nin yüzde birini içinde bulunduğumuz bugünler için ayırarak, direkt sıkıntı durumdaki vatandaşlarına yardım edebilir. Hareketliliği azaltacak tedbirler kapsamında meskene kapanmadan çok insanların açık havada maske-mesafe ile dolanımına müsaade vererek, toplu taşıma araçları, AVM’ler, konut gezmeleri, ibadethaneler, toplu sıkışık ortamlardaki merasimleri azaltma yoluyla yapılmalı” dedi.

Kahvehanelerde bile test merkezleri kurulabilir

Sadece temaslılara test yapmak yerine herkese test yapılmasının sıhhat sistemini rahatlatacağını belirten Başer, kelamlarını söyle sürdürdü: “Bunun üzere ufak maliyetlerden kaçarak, turizm, iktisadın açılması üzere hem çok büyük gelir kapılarını kaybediyoruz, hem de birçok vatandaşımız önlenebilir bir hastalık yüzünden vefat ediyor. Bilhassa test merkezleri sıkışık, gelir seviyesi düşük bölgelerde ağırlaştırılması gerekiyor. Koronavirüs bu bölgelerde yaşayan vatandaşlarımızı orantısal olarak daha fazla etkiliyor. Testlerin hayat kurtarıyor, bulaştırma oranının yüzde 50’sinin semptom göstermeyen şahıslardan kaynaklanıyor. Yalnızca temaslı olanların değil, genel nüfusun test edilmesi çok kıymetli rol oynayacak. Test yapmak artık çok daha kolay, çabuk ve ucuz… Artık 15 dakikada sonuç veren testler geliştirildi, Türkiye’de bu testlerin yaygınlaşması çok kıymetli. Almanya’da alışveriş yapmak için negatif test sonuçlarınızı göstermeniz gerekiyor. Orada, mahalledeki emlakçı üzere birçok dükkan test merkezlerine çevrildi. Şu anda Türkiye’de çabucak hemen her mahallede kapalı kahvehaneler bulunuyor. Devlet, bu tip yerleri test merkezlerine devlet çevirip hem esnafa yardım edebilir hem de bu test merkezlerini düşük maliyetle kurabilir” dedi.

Sahra hastanelerin kurulması ve Covid-19 olmayan hastaların buralarda bakılması üzere birçok ülkenin aldığı tedbirlerin şimdi Türkiye’de alınmadığını kaydeden Başer, hiçbir ülkenin uygulamadığı, hiçbir bilimsel çalışmanın desteklemediği, 65 yaş üstü vatandaşlara yönelik toplu ulaşım yasaklarının devam ettiğine işaret etti. Başer, “Geçen yıl yaşanan grip aşısı eksikliğinin tekrar yaşanmaması için aşı alımlarının şimdiden yapılması gerekiyor. Bu aşının ülkelerin sıhhat maliyetlerini, sıhhat sisteminin sonbahar ve kışta karşılaştığı yükü nasıl azalttığı geçen yıl diğer ülkelerde görüldü” diye konuştu.

IHME Raporu’na nazaran ülkelerdeki muhtemel vefat sayıları ve açıklanan vefat sayılarının sıralaması şöyle:

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı