Fare zehiri, aseton, amonyak, katran, karbonmonoksit (egzoz gazı)… Bu ve gibisi tam 7 bini aşkın kimyasal unsur, her bir sigara ile birlikte bedene giriyor! “Bir sigaradan bir şey olmaz!” diyenler dikkat! Sigara dumanında bulunan 7 bini aşkın kimyasal hususun 250’si ziyanlı iken, en az 69 tanesi de kansere yol açıyor! Acıbadem Fulya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Uygar Cenik, dünyada ve ülkemizde her yıl toplam 8 milyondan fazla kişinin tütün ve tütün eserleri nedeniyle hayatını kaybettiğini vurguluyor. Pekala sigarayı bırakmayı kolaylaştıran teknikler neler? Sigarayı bırakınca kilo almamak için nelere dikkat edilmeli? Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Uygar Cenik, Uzman Psikolog Sena Sivri ve Beslenme ve Diyet Uzmanı Melike Şeyma Deniz 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü kapsamında çok değerli bilgiler verdiler…
Fare zehirinden siyanüre!
Covid-19 pandemisinin tüm insanlığı kasıp kavurduğu bu güçlü periyotta akciğer sıhhati gündemin en değerli hususlarından olmaya devam ediyor. Akciğer sıhhati deyince birinci akla gelense sağlıklı bir hava solumak için sigarayı bırakmak! Acıbadem Fulya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Uygar Cenik “Gerek faal, gerekse pasif sigara içiciliği akciğerler başta olmak üzere bedenimizdeki her organa ve sisteme önemli ziyan veriyor ve kıymetli hastalıklara yol açıyor. Dünya üzerinde yılda 8 milyondan fazla insan tütün ve tütün eserleri nedeniyle hayatını kaybediyor” diyor. Sigara dumanında yedi binden fazla kimyasal husus bulunduğunu; bunlardan 250’sinin ziyanlı olduğunu ve en az 69 adedinin kansere yol açtığını belirten Dr. Uygar Cenik şöyle konuşuyor: “Sigara dumanındaki en tehlikeli unsurlar katran ve karbonmonoksittir. Karbonmonoksit egzoz gazıdır, kanın oksijen taşıma yeteneğini azaltır. Katran ise kanserojendir. Sigara dumanındaki nikotin ise kuvvetli bağımlılık yapan bir unsurdur.” Araştırmalara nazaran nikotinin; alkol, esrar, eroin ve morfin kadar bağımlılık yapan olduğunu belirten Dr. Uygar Cenik; tütün dumanında bulunan başka birtakım ziyanlı hususları ise; boya sökücü aseton, akü imalinde kullanılan kadmiyum, roket yakıtında bulunan metanol, çakmak gazı bütan, paklık unsuru amonyak, fare zehiri arsenik ve siyanür, naftalin üzere öldürücü zehirler olarak sıralıyor.
Akciğer kanseri ve KOAH’ın en büyük nedeni!
Gerek sigara kullanımı, gerekse sigara dumanıyla bu ziyanlı hususların solunması, başta akciğer kanseri olmak üzere yirmiden fazla kanser tipine yol açıyor. Lisan, dudak, damak, gırtlak, yemek borusu, mesane ve böbrek kanseri bunlardan kimileri. Tütün eseri kullanan bireylerin kanserden vefat riskinin, içmeyenlere nazaran 15-25 kat daha fazla olduğunu belirten Dr. Uygar Cenik “Yapılan araştırmalarda içilen her bir sigaranın insan ömrünü ortalama 12 dakika kısalttığı sonucu bulunmuştur. Sigara, akciğer kanseri ve ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) gelişiminde ispatlanmış en kıymetli risk faktörüdür. Bir sigara bile dışardan soluduğumuz havadaki toz, bakteri, virüs üzere akciğerde hastalığa yol açabilen etmenleri temizleyen teneffüs yolunun içini döşeyen hücrelerin faaliyetini 3-4 gün mühletle bozar. Kalp krizinden, beyin damar hastalıklarına periferik damar hastalıklarından cinsel işlev bozukluklarına, düşük ve erken doğumdan, anne karnında bebeğin gelişiminin geri kalmasına kadar bir çok önemli probleme yol açmaktadır. Tütün eserleri kullanımı tüm dokularda oksidatif gerilim yaratarak hasara yol açar, erken yaşlanmaya yol açar. Günde içilen sigara ölçüsü ve içilen yıl sayısı arttıkça bu risk artmaktadır.” diyor.
xxxxxxxxxxxxxxx Kutu Bilgisi xxxxxxxxxxxxxxxxx
Sigarayı bırakmaya yardımcı 12 tesirli öneri!
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Uygar Cenik ve Uzman Psikolog Sena Sivri sigarayı bırakmayı kolaylaştıran tekliflerini şöyle sıralıyorlar;
Doğru vakti kendiniz belirleyin
Sigarayı bırakmak bir değişim sürecidir. Kişinin günlük yaşantısını, etrafını, arkadaşlarını, cümbüş anlayışını da değiştirmesi manasını taşımaktadır. Sigarayı bırakmak için öncelikle kişinin kendisinin istemesi gerekir. Kişinin kendisini hazır hissettiğinde sigara bırakma programına alınması bırakma muvaffakiyetini arttırır. Başında sigara bırakma için bir gün belirlenmesi istenir; bu doğumgünü ya da rastgele bir tarih olabilir. Ayrıyeten hangi hisle baş etmek için sigara içildiği, duyguyu tanımlama ve sağlıklı baş etme stratejileri geliştirmek gerekir.
Sevdiklerinizin dayanağını isteyin
Sigara bırakma, artık kullanmıyor olma kararının arkadaşları, ailesi ve toplumsal etrafla paylaşılması ve bu bahiste onların dayanağının istenmesi değerlidir. Şayet meskende öbür sigara içen biri varsa birlikte bırakmak her ikisinin de bu süreci daha kolay deneyimlemesini sağlayacaktır.
Sigara içmeyen arkadaşlarınızla buluşun
Sigarayı bırakma sürecinde kişinin sigara içen arkadaşlarından fazla sigara içmeyen arkadaşlarıyla buluşması, sigara içen arkadaşlarıyla görüşmeyi biraz ertelemesi ya da yanında sigara içmemelerini rica ederek dayanak istemesi ehemmiyet taşır. Ayrıyeten sigarayı çağrıştıran yerlerden bu süreçte uzak durulması gerekmektedir.
Nikotin sakızını deneyebilirsiniz
Nikotin sakızları bu periyotta fayda sağlar. Ağır içme isteği gelince kısa mühlet çiğneyip yanak içinde bekletilmesi fizikî bağımlılığı giderir ve rahatlama sağlar. Kişinin günde içtiği sigara sayısı, bağımlılık derecesi ve nefesindeki karbonmonoksit seviyesi ölçülerek bırakma formülü seçilebilir. Tıbbi özgeçmişi ve hali hazırdaki sıhhat durumu da sistem konusunda belirleyici olur. Nikotin cikletleri ya da plasterleri ile nikotin replasmanı dayanağı ya da ilaç tedavisi, birtakım pratik tekliflerle birleştirilerek bu devrin basitçe atlatılması sağlanabilir.
Sigara içmeyi erteleyin!
Araştırmalarda, sigara içme isteğinin 3 dakika ertelenmesinin isteği önemli oranda azalttığı saptanmıştır. Bu süreç bireyden şahsa farklılık göstermekle birlikte bırakılmak istenen her alışkanlık için ertelemek kıymetli bir taktiktir. Sigara içme isteği ortaya çıktığında kişinin kendini farklı bir şeyle meşgul etmesi, ertelemeye başvurup dikkatini dağıtması, o sıradaki isteği manalandırıp duyguyu tanımlamaya çalışması işe yarayacaktır. Örneğin; mutfağa gidip bir içecek hazırlaması ya da bir havuç ya da salatalık alarak yemesi, sakız çiğnemesi, dudak tiryakiliği açısından kendini oyalamasını sağlar. Tekrar yakın bir arkadaşına telefon ederek konuşması, balkona çıkıp biraz hava alması, duşa girmesi yahut sokağa çıkarak kısa bir yürüyüş yapması bu ağır isteği atlatmasına yardımcı olur. Bilhassa sürdürücüler sonrası gelen ağır istekte ertelemeye başvurmak isteği azaltacak hatta geçirecektir.
Sigarayı çağrıştıran nesneleri kaldırın
Evde kendisine sigarayı hatırlatan sigara paketi, çakmak, kül tablası üzere nesneleri ortadan kaldırması ve kıyafetlerini kuru temizlemeye vererek sigara kokusunu meskenden uzaklaştırması kıymetli katkı sağlar.
El alışkanlığına farklı meşguliyetler katın
El alışkanlığının da ön planda olduğu sigara bağımlılığında el meşguliyeti gerektirecek bir şeyle uğraşmak yararlı olabilir. Bu ofis masasını düzenlemek, yazı yazmak, bir arkadaşınıza ileti atmak üzere birçok şey olabilir.
Kafein tüketimini azaltın
Sigara içmekle ilgili isteği tetikleyen fikirler, hisler, durumlara dair farkındalığı arttırmak, eşlikçileri, sürdürücüleri keşfetmek (kahve, sigara gibi) ve bu eşleştirmelerin bozulması sigara bırakmadaki davranış değişikliğine giden değerli adımlardır. Örneğin; kahve sigaranın eşlikçisiyse içilen kahve azaltılabilir ya da sigarasız içmek denenebilir. Böylelikle ruhsal mahrumluk hissi azalacaktır. Çünkü, sigarayı bırakmak bir davranış değişikliğidir ve sigara içmemenin yarattığı mahrumluk belirtileri (sinirlilik, uykusuzluk, iştah değişimleri gibi) kişi ne kadar sigarayı bırakmayı istese de bırakmama istikametinde ikna edicidir. Terazinin iki kefesi üzere fikirler birbiriyle çelişir.
Hobilerinize vakit ayırın
Sigarayı bırakma sürecinde hobilere odaklanmak ya da yeni bir hobi edinmek, açık havada daha fazla vakit geçirmek ve fizikî aktivitede bulunmak memnunluk hormonunu artırarak kişiyi güçlü meblağ. Ziyanlı lakin keyif veren bir alışkanlıktan kurtulurken kişi kendisini memnun edecek şeylere hayatında daha çok yer vermeli, kendini sevmeli, âlâ hissettirecek şeyleri belirleyip sıklıkla yapmaya çalışmalıdır.
Meditasyon, yoga yapın
Yoksunluğun yaratacağı negatif hislerle baş etmek için ayrıyeten yoga, meditasyon, spor üzere faaliyetlere vakit ayırmak da büyük yarar sağlar.
“Nasılsa bıraktım, bir sigara yakayım, bir şey olmaz” demeyin!
Ne olursa olsun tek bir sigara bile yakmamak çok kıymetli. Bıraktıktan sonra bu hususta uyanık ve dikkatli olmak gerekiyor. Bir şeye canınız sıkıldığında ya da keyifli bir anda “bir sigara yakayım bir şey olmaz, nasıl olsa bıraktım” demeyin. Sizi bekleyen hoş ve sağlıklı geleceği hayal edin ve hatırlayın; sevdiklerinizi düşünün ve o sigarayı yakmayın. Kişinin sigarayı hayatından çıkarması hem ömür kalitesini artıracak, hem de sevdikleriyle uzun, sağlıklı ve memnun yıllar geçirebilmesi için en değerli adım olacaktır. İnsanoğlu için her şey küçük adımlarla başlar. Everest’e bile adım adım tırmanılabilir. Küçük adımlar bizi hayatta istediğimiz yere götürür kâfi ki kararlı olalım, isteyelim, motivasyonumuzu kaybetmeyelim.
Gerekirse uzman takviyesi alın
Sigara bırakmada medikal tedavilerle bir arada psikoterapi bu davranış değişikliğini sağlamada en tesirli metottur. Dayanak almak bu süreçte kıymetlidir.
Sigarayı bırakınca kilo almamak mümkün!
Beslenme ve Diyet Uzmanı Melike Şeyma Deniz sigarayı bıraktıktan sonra kilo almanın kimi şahıslar için önemli tasa kaynağı olduğunu belirtirken “Oysa yapılan çalışmalar sigarayı bıraktıktan sonra kilo alınmayabileceğini, alınırsa da bunun telafi edilebilir seviyede olabileceğini gösteriyor. Sigarayı bıraktıktan sonraki birinci 3 ay kilo artışı için en riskli devir fakat bu devir hakikat biçimde yönetildiğinde kilo almamak mümkün. Bunun için hayatınıza kesinlikle hareket katın, sistemli antrenman yapın, daha küçük tabak kullanın, zerzevat tüketimini artırın, yiyecekleri çok çiğneyin, kuruyemişleri ölçülü tüketin, tuz oranı daha az olduğu için çiğ kuruyemiş tercih edin, kafeinli içecekler sigara içme isteği uyandırabileceğinden çay ve kahve yerine bitki çayları deneyin, günde bir şişe maden suyu için” diyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
