Havaların ısınmasıyla birlikte güneş alerjileri de kendini göstermeye başladı. Bedenin güneş ışınlarına karşı çok hassasiyet göstermesi sonucu oluşan güneş alerjiyle ilgili merak edilen soruları İstanbul Alerji Kurucusu, Alerji ve Astım Derneği Lideri Prof. Dr. Ahmet Akçay yanıtladı.
Güneş Alerjisi Nedir?
Güneş alerjisi, cildimizin güneş ışınlarına karşı çok bir hassasiyet göstermesidir ve cildin güneş ışığına maruz kalması nedeniyle ortaya çıkar. Güneş ürtikeri yahut güneşe bağlı kurdeşen olarak da bilinir. Cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde tekrarlayan, kaşıntılı kızarıklık, ödem, kabarıklık halinde olan kurdeşen ataklarıyla kendini gösterir. Çoklukla hafif bir alerji olarak görülmekle birlikte çok derecede olduğunda sorun yaratabilir, günlük aktivitelerimizi sınırlayabilir ve ömür kalitemizi olumsuz istikamette etkileyebilir.
Güneş Alerjisinin Görülme Sıklığı Nedir?
Güneş alerjisi, az görülen bir kurdeşen tipidir. Tüm kurdeşen olaylarının 0,5’inden daha azını oluşturur. Hastalık ekseriyetle gençlerde (ortalama yaş 35) başlar, fakat yenidoğanlarda yahut yaşlı şahıslarda de görülebilmektedir. Bayanlarda daha sık görülür. Alerjiye yatkın olan atopik şahıslarda görülme sıklığı biraz daha yüksektir Güneş ürtikerinin başka kronik ürtiker çeşitleri ile birlikte görülme mümkünlüğü 16’dır
Güneş Alerjisi Nasıl Gelişir?
Güneş alerjisinin nasıl geliştiği tam olarak anlaşılamamıştır. Güneşe maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan, IgE aracılı olabilen ani bir çok hassaslık tepkisidir. Güneş ürtikerinin gelişmesinde bir hipotez ortaya atılan bir hipotez ise şöyledir: “Güneş ışınları, serumda yahut cildimizde bulunabilen kromofor ismi verilen endojen bir maddeyi aktive ederek onu immünolojik olarak faal bir foto-alerjene dönüştürüyor. Bu daha sonra alerjiye neden olan mast hücrelerinden kimyasal hususların salınmasını tetikleyerek kurdeşen lezyonlarına neden olur.” Güneş alerjisi olan bir kişinin kendi serumunun ışınlanarak enjeksiyonu da ciltte alerji yapmasından ötürü bu hipotez ile dengeli bulunmuştur.
Güneş Alerjisinin Tetikleyicileri Nelerdir?
Bazen, güneş ürtikeri, kimi ilaçlar tarafından tetiklenir. Birtakım kolesterol düşürücü ilaçlar (Atorvastatin gibi), antipsikotik olarak kullanılan birtakım ilaçlar (klorpromazin), kimi antibiyotikler (tetrasiklin gibi) yahut doğum denetim hapları güneş alerjisini tetikleyebilir.
Parfümler, dezenfektanlar, boyalar yahut başka kimyasalların kullanımı sonrası güneş ışınına maruz kalmak da güneş alerjisine neden olabilir.
Güneş Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?
Güneş ışığına maruz kaldıktan birkaç dakika sonra, güneşe maruz kalan bölgelerde:
-Kızarıklık,
-Yanma,
-Ödemli kabarıklıklar halinde belirtiler görülür.
Güneş ışınlarının alttaki cilde ulaşmasına müsaade veren ince ve beyaz giysilerle kaplı alanlarda da güneş alerjisi gelişebilir. Göz etrafında yahut dudaklarda da alerji görülebilir.
Kıyafet altında kalan cilt çoklukla güneşe maruz kaldığında daha şiddetli reaksiyon verir. Yüz ve el sık sık güneşe maruz kaldığı için daha toleranslıdır.
Özellikle cildin geniş alanları uzun müddet güneş ışığına maruz kalırsa mide bulantısı, hırıltılı teneffüs, nefes darlığı yahut bayılma üzere önemli alerji belirtileri de görülebilmektedir. Bununla birlikte, önemli alerji belirtileri olsa bile alerjik şok nadiren gelişir.
Belirtiler Ne Vakit Geçer?
Ciltte görülen belirtiler, hadiselerin 75’inde güneşe maruz kalmanın kesilmesinden sonraki bir saat içinde düzelmeye başlar ve 24 saat içinde büsbütün düzelir. Belirtilerin şiddeti ve mühleti de ışığın yoğunluğu ile değişebilir.
Teşhisi Nasıl Yapılır?
Güneş alerjisi teşhisinde hastadan alınan bilgiler çok değerlidir. Güneş ışığına maruz kaldıktan birkaç dakika sonra meydana gelen süreksiz kurdeşen olması değerlidir. Güneşe maruz kalınmadığında muayene bulguları olağandır. Güneş ürtikerinin teşhisinde klinik bulguların değerli olmasının teşhis sıra teşhis fototest ile doğrulanabilir. Fototest, cildinizin farklı dalga boylarındaki bir güneş lambasından gelen UV ışığına nasıl reaksiyon verdiğine ve hangi dozda reaksiyon verdiğini bakar. Cildinizin reaksiyon verdiği dalga uzunluğu, makul güneş alerjinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
İlaca bağlı fotosensitivite yahut foto kontakt dermatiti dışlamak için fotopatch testi yararlı olabilir. Fotopatch denilen yama testi, cildinize alerjileri tetiklediği bilinen farklı hususları koymayı, bir gün beklemeyi ve akabinde cildinizi bir güneş lambasından gelen UV radyasyonuna maruz bırakmayı içerir. Cildiniz belli bir unsura reaksiyon verirse, güneş ürtikerini tetikleyen şey bu olabilir.
Güneş alerjisinin belirtileri gösteren birtakım hastalıklar vardır. Bunlar
-Polimorf ışık erüpsiyonu,
-Lupus eritematozus,
-İlaca bağlı fotosensitivite,
-Foto kontakt dermatiti içerir.
Güneş Alerjisinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Güneş ürtikerinin tedavisi için rastgele bir kılavuz yoktur. Değişken muvaffakiyet ile farklı tedaviler kullanılmıştır. Geniş spektrumlu güneş kremleri ve koyu renkli giysiler kullanılarak güneşe maruz kalmadan kaçınmanın yanı sıra güneş ışınlarından korunma mantıklı olarak önerilir.
İlaç tedavisi olarak antihistaminikler sıklıkla kullanılan ilaçtır. Birçok vakit rahatlama sağlayabilirler, lakin ekseriyetle daha yüksek dozlar gerektirirler. Lakin güneş ürtikerinde kızarıklığa antihistaminiklerin hiçbir tesiri yoktur. Kızarıklık ve yanmayı rahatlatmak için losyonlar kullanılabilir.
Güneş ışığına toleransı geliştirmek için fototerapi (UVA, UVB, görünür ışık) ve fotokemoterapi (PUVA) kullanılabilir. Bu tolerans geliştirme süreci, tesir spektrumuna ve asgarî ürtiker dozuna dayanmalıdır. PUVA, tek başına fototerapiden daha uzun müddetli bir karşılık veriyor üzere görünmektedir.
Güneş Ürtikeri Düzelir Mi?
Güneş ürtikeri, tam olarak anlaşılamayan gizemli bir hastalıktır. Teşhis kolay olsa da tedavisi zordur. Güneş ürtikeri ekseriyetle otuzlu yaşlarda gelişir ve kronik bir hastalık halini alır. Tedavi ile tüm hastalar düzelmeyebilir.
Kendiliğinden düzelme mümkünlüğü, güneş alerjisi başlangıcından sonraki 5 yılda 15 ve 10 yıl sonra 25 olarak iddia edilmiştir. Genel olarak, şiddetli ürtikerli hastalar düzelme mümkünlüğü düşüktür. Birçok hasta kapalı yerde kısıtlanır ve ömür kalitesi düşüktür.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Güneş ürtikerinin tip 1 çok hassaslık tepkisinden kaynaklandığı düşünüldüğünden, şiddetli güneş ürtikeri atakları bayılma nöbetlerine, nefes sıkışmasına ve hatta önemli alerji belirtilerine yol açabilir.
Güneş Alerjisinden Korunma Yolları
Güneşe maruz kalmanızı sınırlayın ve bilhassa güneşin en güçlü olduğu 10: 00-16: 00 saatleri ortasında güneşten uzak durun.
Kızarıklığınız belli bir ilaçla ilgiliyse, alerji uzmanınızla irtibata geçin.
Uzun kollu, uzun pantolonlar yahut uzun etekler üzere azamî müdafaaya sahip, yakından dokunmuş giysiler giyin.
UV müdafaa faktörünü güneş kremlerinden daha âlâ engelleyen 40’ın üzerinde UPF muhafaza faktörüne sahip giysiler giymeyi düşünün.
Açıkta kalan cilde geniş spektrumlu bir güneş kremi sürün ve nizamlı olarak tekrar uygulayın.
Dışarıdayken güneş gözlüğü ve geniş kenarlı bir şapka takın; güneş şemsiyesi kullanın.
Sonuç Olarak:
-Güneş alerjisi, az görülen bir kurdeşen tipidir ve tam olarak anlaşılamayan gizemli bir hastalıktır.
-Güneş ürtikerinin tedavisi için rastgele bir kılavuz olmadığını bilmek gerekir.
-Güneş ışınlarından kaçınmak için gerekli tedbirlerin alınması gerekir.
-Tedavide yüksek doz antihistaminikler kullanılabilir.
-Ciltteki yanma ve kızarıklığı gidermek için losyonlar kullanabilirsiniz.
-Geleneksel tedavide başarısız olanlar fototerapi, fotokemoterapi ve biyolojik casuslarla tedavi edilebilir.
-Genel olarak, şiddetli ürtikerli hastalar için hastalığın gidişatı berbattır; birçok hasta kapalı yerde kısıtlanır ve düşük bir ömür kalitesine yol açar.
-Güneş ürtikerinin çoklukla uzun müddet devam eder.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
