TSKB Ekonomik Araştırmalar, makroekonomi odağında COVID-19 salgınının ülke ve dünya genelinde yarattığı tesirlere ait kıymetli değerlendirmeler paylaştığı üçüncü rapor çalışmasını yayımladı. “Pandemi Sonrası Daha Yeşil Bir Dünyaya Yelken Açmak” başlığıyla hazırlanan raporda, pandemiyle uğraş çerçevesinde atılan adımlar sonrası dünyada ve ülkemizde düzgünleşme belirtileri görüldüğüne işaret edilirken, siyaset ajandasına kalıcı olarak girdiği anlaşılan iklimin, yapısal dönüşümün hızlandırıcısı olarak ele alınabileceği tabir ediliyor.
Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik araştırma faaliyetleriyle katma bedel yaratan tahliller sunmaya devam eden TSKB Ekonomik Araştırmalar, makroekonomi odağında COVID-19 tesirlerine ait hazırladığı “Pandemi Sonrası Daha Yeşil Bir Dünyaya Yelken Açmak” başlıklı üçüncü raporunu yayımladı. Pandemiyle uğraşta dünya genelindeki destekleyici siyasetler ve hızlanan aşılama faaliyetleri ile iktisadın düzgünleşme belirtileri gösterdiğine işaret eden rapor, toparlanma sürecinde kıymetli adımlar atılmasına karşın aşılması gereken belirsizliklere ve eşitsizliklere de dikkat çekiyor.
TSKB Ekonomik Araştırmalar Departmanı’ndan Feridun Cins, Şakir Turan, Cihan Urhan ve Cem Avcıoğlu tarafından hazırlanan rapor, daha yeşil bir dünya yolunda milletlerarası kalkınma finansmanı kuruluşlarının Türkiye’nin yapısal dönüşümü için katkı sağlayabileceğine ve ülkenin yeşil dönüşümünü hızlandırabileceğine vurgu yapıyor.
Türkiye iktisadı salgın sonrası süreçte süratli bir toparlanma kaydederken, pandemi kaynaklı son periyottaki kısıtlamalara karşın aktivitede yavaşlama sonlu kaldı. Dünyadaki sistemsiz toparlanma içinde oluşan enflasyonist eğilimler Türkiye’yi olumsuz etkilerken, belirsizliklerin iktisat siyasetlerinde hareket alanını sınırladığı görünüyor. Raporda, makro dengelerde düzgünleşme için iç talebin bir mühlet daha soğuması gerektiği belirtilirken, son yıllardaki tecrübeler makroekonomik siyaset önlemlerinin kalkınma siyasetleriyle güçlendirilmesi gerektiğinin kıymetini teyit ediyor.
Uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşları yeşil dönüşümü hızlandırabilir
Küresel iklim gündeminin Türkiye’yi de pek çok alanda etkileme potansiyeline sahip olduğu belirtilirken, güç üretiminde dönüşüm, kaynak verimliliğine odaklı Ar-Ge süreçleri, tarım ve besin sistemleri, döngüsel iktisat ve hudutta karbon vergileri üzere alanlarda bu tesirlerin görünmesi bekleniyor. Bu alanda atılacak adımların ülkeye bir dönüşüm getirebileceğinin söz edildiği raporda, iklim siyasetlerinin ülkenin yapısal dönüşümünün hızlandırıcı olarak ele alınabileceği aktarılıyor. Daha yeşil bir dünyaya yönelim için muhtaçlık duyulacak bu dönüşümün hem global iklim gündemine hem de Türkiye’nin yapısal dönüşümüne katkı sağlayacağının altı çizilirken, bu çerçevede memleketler arası kalkınma finansmanı kuruluşlarının sağlayacağı amaçlı fonlama ile Türkiye’nin yeşil dönüşümünün hızlandırılabileceğine vurgu yapılıyor.
İklim krizine karşı sorumluluk şuuru, Türkiye’nin iş ortamını iyileştirebilir
TSKB Ekonomik Araştırmalar Baş Ekonomisti Burcu Ünüvar raporun giriş yazısında, ülkelerin birbirine ne kadar bağlı olduğunu hatırlamanın ve sorumlu siyasetler geliştirmenin ne derece kıymetli olduğunun altını çizerek, şu sözlere yer veriyor “Türkiye iktisadının global iktisat ile entegrasyonunun ve dışa açıklığının yüksek olması kıymetli birer avantaj. Kısa ve orta vadede dış ticarette, rekabetçiliğimizin artırılmasına yatırım yapmak, değerli bir gündem unsuru olacak. Bu sebeple iklim krizine karşı sorumluluk şuuru ile Türkiye’nin iş yapma ortamını güzelleştirmenin tam vakti diye düşünüyoruz. Böylesi bir yaklaşım, ülkeye dış tasarruf girişini destekleyerek büyüme ve istihdam piyasalarında güzelleşmeyi tetikleyebilecektir. Pandemi kaynaklı negatif iktisadi gelişmelerin bilhassa bayanlar ve gençler üzerinden istihdam piyasalarını zedelediği global iktisatta, Türkiye istihdam piyasalarının da dönüşüme muhtaçlığı bulunuyor. Yapısal dönüşüm gerektiren bu usul süreçlerin tesirleri orta vadede netleşeceği için, dönüşümü en erken ve en planlı halde başlatmak kıymet taşıyor. Pandemiden çıkmak için uzun bir yokuşu tırmanmak gerekse de hakikat siyaset adımları ile gerçekleştirilecek bu tırmanışın sonrasında göreceğimiz görünüm hepimiz için daha yeterli olacak.”
Lojistik maliyetleri ve emtia fiyatlarındaki artış sürüyor
İmalat endüstrisine yönelik güçlü talebin pandemi devrinde de sürdüğüne işaret eden rapora nazaran, salgın sürecinde Türkiye’de, ülke özel ve sektörelnedenlerle orta mallarının üretiminde süreksiz duraksamalar meydana geldi. Öteki yandan nakliyecilik maliyetlerinde kayda kıymet artışlar yaşandı. 2020 yılının ikinci yarısında Çin’den Avrupa’ya yapılan nakliyatta konteynır maliyeti yüzde 250 yükselirken, 2021 yılının birinci 5 ayı toplamında yüzde 60 ek artış kaydedildi. Tedarik sürelerindeki uzama ve firmaların birtakım eserlerde stok yapmaya yönelmesi mal fiyatlarındaki baskıyı artırdı. Bu nedenle 2020 yılının ikinci yarısında yüzde 26 artan emtia fiyatlarında 2021’in birinci 5 ayında yüzde 24 ek artış oldu. Bu gelişmeler enflasyon dertlerini artırırken, 2021 Şubat-Mart aylarında gelişmiş ülke tahvil faizlerinde yükselişi ve riskli varlıklarda yine fiyatlamayı tetikledi. Siyaset yapıcıların faizleri uzun mühlet düşük tutacaklarına bu sayede de finansal piyasalardaki tansiyonu kısmen hafiflettiklerine işaret eden raporda, piyasa ile siyaset yapıcıların, enflasyonun kalıcılığı konusundaki görüş ayrılıkları belirsizliğini artırmasının, görünüm üzerindeki aşağı taraflı risklerin değerini müdafaasına yol açtığı belirtiliyor.
İklim dostu ziraî üretimin enflasyonla gayrette öne çıkması gerekiyor
2020 yılının birinci yarısında düşük çift haneli düzeylerde seyreden tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) enflasyonu 2020 sonunda yüzde 14,6’ya yükseldi. 2021 yılının geçtiğimiz 5 ayında iç talepte soğumanın hudutlu kalması ve birikimli maliyetlerle tüketici enflasyonu Nisan 2021’de yüzde 17’yi aştı. Ayrıyeten global tarım fiyatları başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükseliş, üst istikametli baskıyı artırıyor. Kısa vadede iç talepteki soğumanın sürmesi ve döviz kurlarındaki oynaklığın azalması ile maliyet geçişkenliğinin sınırlanabileceğini vurgulayan raporda, orta vadede iklim dostu ziraî üretim ve besin güvenliği başta olmak üzere yapısal siyasetlerin enflasyonla gayrette öne çıkması gerektiğinin altı çiziliyor. Son yıllardaki tecrübeler ışığında büyüme ve istihdam siyasetlerine ek olarak enflasyonla çaba ve dış dengesizlikleri azaltmada kullanılacak araçların kalkınma siyasetleriyle güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yapılıyor.
Avrupa’daki firmaların güçlü tedarik zinciri arayışı Türkiye’nin AB’deki pazar hissesini artırıyor
Sanayinin güçlü gelişme kaydetmesinde hem yurt içine hem yurt dışına gerçekleştirilen satışların kıymetli bir tesiri olduğu belirtilen rapora nazaran, 2021 Ocak- Mart devri prestijiyle imalat endüstrisindeki 23 alt kolun 20’sinde gerçek yurt içi cironun, 17’sinde ise gerçek yurt dışı cironun pandemi öncesi seviyeyi aştığı görülüyor. Sanayi alt kollarında cironun yurt içi ve yurt dışı kaynaklarına bakıldığında performansın farklılaştığına dikkat çekilirken, bilgisayar, elektronik, optik ve besin faaliyet kollarında yurt içi ciro azalmasına rağmen, yurt dışı cironun artmaya devam etmesi kıymetli bir gelişme olarak belirtiliyor. Salgın sonrası güçlü tedarik zinciri arayışlarının tedarik süreçlerinin son kullanıcıya daha yakın bölgelerden gerçekleşmesiyle bölgesel tedarik zincirlerinin yaygınlaşmasının gündeme geldiğini açıklayan rapor, bu eğilimin Türkiye-AB bağlantılarına yansımış olabileceğini ortaya koyuyor. Bilhassa dokuma ve giysiyle bağlantılı birtakım faaliyetlerde Türkiye’nin AB’deki pazar hissesi geçtiğimiz yıllarda azalma eğilimi gösterirken pandemiyle başlayan süreçte kayda bedel ölçüde artış kaydetti.
Turizm dalında salgın öncesine dönüş 2023 yılında gerçekleşebilecek
Küresel seviyede salgın şartlarından en fazla etkilenen bölümlerden biri olan turizm kesimine de değinilen raporda, salgının getirdiği ekonomik şartlar ve devam eden salgın telaşları toparlanma suratını azaltan ögeler olarak ön plana çıkıyor. Yurt içi aşılama çalışmaları ve kaynak ülkelerle gerçekleşen ikili görüşmelerin yakın vade performansında belirleyici olacağı belirtilen raporda ulusal ve memleketler arası kuruluşların varsayımlarının dalda 2019 düzeylerine dönüş için 2023’ü işaret ettiği vurgulanıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
