İnme, kalp krizi, aort anevrizmaları üzere meselelere neden olan hipertansiyon, tüm dünyada yaygın olarak görülen kronik hastalıkların başında geliyor. Yüksek tansiyonun kıymetli sebeplerinden biri de böbrek üstü bezleri tarafından aldosteron hormonunun çok ölçüde salgılanması olarak gösteriliyor. 30 yaşın altında yahut 50 yaş üstünde, üçten fazla ilaç ile fakat denetim altına alınabilen dirençli ve denetimsiz hipertansiyona neden olan aldosteron hormonunun yüksekliği, hayati risklere neden olabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Ethem Turgay Cerit, aldosteron hormonu yüksekliğine bağlı gelişen hipertansiyon hakkında bilgi verdi.
Aldosteron hormonu, böbreküstü (adrenal) bezlerinde üretilen hayati değeri olan bir hormondur. Bu hormon bedenimizdeki sodyum (tuz) ve potasyum istikrarının sağlanmasında değerli role sahiptir. Aldosteron hormonu, bedenimizde kan basıncı ve sıvı istikrarını düzenleyen hormonal sistemin değerli bir kesimini oluşturmaktadır. Bu nedenle olağanın üzerinde salgılanan aldosteron hormonu, hastalar için hayati sıkıntılara neden olabilmektedir.
Aldosteron fazlalığına sıklıkla düzgün huylu kitleler neden olur
Hiperaldosteronizm denilen aldosteron fazlalığı, böbrek üstü bezlerinin çeşitli sebeplerle gereğinden fazla aldosteron üretmesi olarak tanımlanmaktadır. Hiperaldosteronizmin sebebi böbrek üstü bezlerine bağlı ise primer (birincil) hiperaldosteronizm, böbrek üstü bezleri dışında bir sebebe bağlı ise sekonder (ikincil) hiperaldosteronizm olarak isimlendirilir.
Adrenal beze bağlı sebepler; adrenal bezin aldosteron salgılayan kısmının kalınlaşması (hiperplazi) yahut adrenal bezde aldosteron salgılayan sıklıkla uygun huylu fakat nadiren de berbat huylu olabilen kitleleri olabilmektedir. Bu hormon fazlalığı birtakım durumlarda aile geçişli de olabilmektedir.
Dirençli ve denetimsiz hipertansiyon en değerli belirtisi
İleri derecede halsizlik ve kas krampları olan yüksek tansiyon, üçten fazla ilaç ile fakat denetim altına alınabilen yüksek tansiyon, 30 yaşın altında yahut 50 yaş üzerinde başlamış yüksek tansiyon, ailede genç yaşta inme hikayesi, kanda düşük potasyum düzeyi (hipokalemi) üzere belirti ve bulgular aldosteron yüksekliğine işaret etmektedir. Bu üzere durumlarda kesinlikle aldosteron yüksekliğinin araştırılması önerilmektedir.
Aldosteron fazlalığı varsa…
Kandaki aldosteron hormonunun yüksek olması bedende su ve tuz tutulumuna yol açmaktadır. Bu durum dirençli ve denetimsiz hipertansiyonun yanı sıra; aldosteron hormonunun direkt tesirine bağlı olarak inme başta olmak üzere, kalp damar hastalıklarına neden olur.
Aldosteron yüksekliğinin yol açtığı bir öteki hayati sorun de kandaki sodyum (tuz) ve potasyum dengesizliği olmaktadır. Bu durumda bedende potasyum düşüklüğü meydana gelir ve bu da önemli kalp ritim sorunları ile kas güçsüzlüğü-halsizlik üzere belirtilere yol açar.
Kandaki aldosteron seviyesine bakılarak tarama testi yapılır
Aldosteron fazlalığı, yapılacak olan testlerle belirlenebilmektedir. Plazmada (kan sıvısında) makul şartlar altında alınan aldosteron seviyesi ve renin aktivitelerine bakılarak tarama testi yapılır. Tarama testlerinde şüphelenilen hastalarda dinamik testler ile kandaki aldosteron seviyesine bakılarak kesin teşhis konulur. Sebebe yönelik araştırmalar için ise çeşitli görüntüleme formüllerinden faydalanılmaktadır.
Hiperaldosteronizmin tedavisi altta yatan sebebe bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Hayat stili değişiklikleri ve ilaç ile tedavi edilebileceği üzere duruma nazaran cerrahi müdahaleler de gerekebilmektedir.
Ailesinde inme hikayesi olanlar risk grubunda
30 yaşından evvel yahut 50 yaşından sonra yeni ortaya çıkan yüksek tansiyon, buna eşlik eden potasyum düşüklüğü, üçlü ilaç tedavisine karşın denetim edilemeyen dirençli tansiyon, ailesinde benzeri hastalığı olanlar, ailesinde inme geçirme hikayesi olan bireyler ve rastlantısal olarak adrenal bezinde kalınlaşma yahut kitle tespit edilenler hiperaldosteronizm açısından kıymetlendirilmesi gereken ve risk altında bulunan hasta kümesini oluşturmaktadır.
Genç yaşta dirençli yüksek tansiyonu olanlar hiperaldostronizmden şüphelenmeli
Primer hiperaldostronizmde en değerli nokta, hastalık konusunda şuurlu olunması ve erken teşhis ile uygun biçimde tedavi yoluna gidilmesidir. Bu nedenle aldosteron yüksekliği bulguları olan ve bilhassa de genç yaşta başlayan dirençli hipertansiyonu olan hastaların kardiyolojik ve nefrolojik denetimlerin yanı sıra böbrek üstü bezi açısından da kıymetlendirilmek üzere bir endokrinoloji uzmanına yönlendirilmesi ehemmiyet taşımaktadır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
