Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi’nin (İPM) başlattığı “Salgın ve Toplum” webinar serisi kapsamında “Marmara Denizi’nde Neler Oluyor? Kirlilik, Isınma ve Müsilaj Sorunu” başlıklı toplantı yapıldı.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi (İPM)’nin başlattığı “Salgın ve Toplum” webinar serisi kapsamında düzenlenen “Marmara Denizi’nde Neler Oluyor? Kirlilik, Isınma ve Müsilaj Sorunu” başlıklı toplantıda, Marmara Denizi’nde yaşanan gelişmeler ele alındı. Toplantıya katılan uzmanlar, Marmara Denizi’ndeki yıkımın bir iç denizin vefatı olduğu ve bu çeşit çevresel felaketlerin beklenmedik yeni salgınlara yol açabileceği ihtarında bulundu
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi’nin (İPM) başlattığı “Salgın ve Toplum” webinar serisi kapsamında “Marmara Denizi’nde Neler Oluyor? Kirlilik, Isınma ve Müsilaj Sorunu” başlıklı toplantı yapıldı. Moderatörlüğünü İPM Araştırma ve Akademik İlgiler Koordinatörü Senem Aydın Düzgit’in yaptığı webinar’ın konuşmacıları Sevinç-Erdal İnönü Vakfı tarafından yürütülen MAREM (Marmara Denizi’nin Değişen Oşinografik Koşullarının İzlenmesi) Proje Başkanı Levent Artüz ve İPM İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin oldu. Webinarda son periyotta Marmara Denizi’nde yaşanan değerli gelişmeler ele alındı.
“Marmara Denizi’nde bir denizin vefatına tanıklık ediyoruz” diyen Senem Aydın Düzgit, “Bu durumun nedenleri biraz global ısınma ancak çoğunlukla insanların idare yanlışları, yanlışları yahut bile bile yapılan siyasetler olabilir tahminen de” dedi.
MAREM Proje Başkanı Levent Artüz, Marmara Denizi’nin bugünkü durumuna gelmesinde 1980’lerde başlanan yanlış projeler ve bilhassa 2000’lerden sonra bu gidişatın hızlanmasının hissesi olduğuna dikkat çekti. Mevzu ile ilgili Levent Artüz, şunları söyledi: “Haliç’in temizlenmesi projesi kapsamında 1989 yılında arıtma ve taşıma projeleri olmadan, alt akıntılar taşıyıcı bant olarak kullanılarak kirli suyun Karadeniz’e boşaltılması projesi başlatıldı. Halbuki bu akıntının yalnızca yüzde 10’unun, yalnızca Karadeniz’e geçtiği biliniyordu. Bunun olmayacağı biliniyordu ancak bu fikirde diretildi. Sonra ne oldu? 1989’da balık vefatları yaşandı. Tüm deniz canlılarını bu periyotta kaybettik. Balıkların boğularak ölmesi olarak bu olay literatüre geçti. Marmara Denizi’nde büyük bir katliam oldu. Cins çeşitliliği kayboldu. 90’lardan itibaren Marmara’da deniz analarından adacıklar oluşmaya başladı. Kılıç balığı, orkinos üzere önemli ekonomik bedele ve ekosistem için kıymetli olan balıkların avcılığı ortadan kalktı. Öbür balıklarda uzunluk küçülmeleri oldu. Arıtmadan yapılan deşarjlardan ötürü Marmara Denizi bulanıklaşmaya başladı. Global ısınma Karadeniz’de 1 dereceyken Marmara 2.5 – 3 derece ısındı. Bu ısınma bu türlü devam ediyor.”
2007 yılında bugünküne benzeri bir müsilajla karşılaştıklarını söyleyen Levent Artüz, “Yapısı biraz daha farklıydı lakin bu kadar yaygınlaşmadığı için çok ilgi odağı olmadı. 2011’den itibaren istilacı cinsleri görmeye başladık. 2017’de artık Marmara mikroplastik kirliliğinde dünya ikinciliğine yükseldi. Sonunda 2021’de bugün yaşadığımız olayla karşılaştık” dedi.
Levent Artüz, felaketin göz nazaran geldiğine dikkat çekerek, kelamlarına şöyle devam etti: “1989’da birinci fazda cins çeşitliliğini erozyona uğrattık. Kirliliğin ikinci fazında ise çeşit çeşitliliğinin azaldığı ortamda mevcut çeşitlerde artış oldu. Rekabet kurallarının değişmesinden ötürü mevcut tipler arttı. Bu çeşitlerden biri ortadan sıyrılıp akla hayale gelmeyen kısa müddette bollaşıyor, sonra kırıma uğrayıp ölüyor. Bu tıp ölünce hücre içi sıvıları ortama yayıldı. Bu sıvılar sudan farklı yoğunluğa sahip olduğu için bir kısmı çalkalanıp yüzdü, bir kısmı ortamdaki katı atıkları içine alarak derinlere indi. 1272 metrelerde bile müsilaja rastlıyoruz.”
İPM İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin de bilim insanlarının bu hususta yıllardır yaptıkları ihtarlara karşın sorunun son bir aydır gündeme geldiğini, Etraf Bakanlığı’nın da bir haftadır harekete geçtiğini belirterek, “Çevre problemleri gözümüzün önünde görebileceğimiz bir seviyeye ve görünürlüğe ulaştığında ve toplumsal medyada konuşulunca yetkililer acil bir durum olduğunu fark ediyor. Bu, en kıymetli sıkıntımız bence. Felaket manzaraları olmasaydı, Marmara Denizi’nin tabanı müsilaj kaplı olsaydı, yeniden bir şey yapılmayacaktı. Bu durum, çarpıcı manzaralar ve infial yaratan bir durum olmadan etraf sorununu konuşmadığımızı ve devletin de bu bahiste harekete geçme konusunda acelesinin olmadığını gösteriyor” dedi.
İklim değişikliğinin, insan kaynaklığı olduğuna dikkat çeken Ümit Şahin, şöyle konuştu: “Biz Marmara Denizi’nde yaşanan etraf yıkımına ‘denize giremiyoruz, kokuyor, manzara kirliliği var, balık yiyemiyoruz’ diye kendimizce bakıyoruz. Halbuki 40 yıldır önemli bir ekolojik yıkım yaşanıyor. Bütün canlılar ortadan kalkıyor ancak biz tabiatın haklarına hürmet göstermediğimiz, ekosisteme ömür hakkını tanımadığımız için bu sıkıntıları son noktada gelindiğinde çözmeye çalışıyoruz. Sera gazlarıyla atmosferi atık deposuna çevirmekle, Marmara Denizi’ni sanayi ve evsel atıklarıyla çöplüğe dönüştürmek birebir. Denizler ısınsa bile Marmara Denizi’ni atık çukuruna çevirmeseydik bu olayla müsabaka ihtimalimiz çok daha düşük olacaktı. Global ısınma tetikleyici olsa da bunun asıl kaynağı insan.”
Çevre Bakanlığı’nın açıkladığı Hareket Planı’nı da kıymetlendiren Ümit Şahin, “Marmara Denizi’nin muhafaza alanı ilan edilmesi kıymetli lakin bunun nasıl yapılacağı, ne kadar finansman gerekeceği ve mühleti belirli değil. Kanal İstanbul’un getireceği yeni nüfus da kirliliği artıracaktır” dedi. Levent Artüz de Aksiyon Planı’nda birinci defa Marmara’nın kirletildiğinin konsesus olarak ortaya konulmasının kıymetli olduğunu belirterek, Marmara Denizi’nin müdafaa alanına ait hukukî altyapının ivedilikle ortaya konulması gerektiğini söyledi. Artüz, “Marmara Denizi 1989’da öldü. Bundan ders çıkartıp misal projelerden vazgeçmeliyiz” dedi.
“Marmara Denizi’nde Neler Oluyor? Kirlilik, Isınma ve Müsilaj Sorunu” Webinar yayını,IPM YouTube sayfasına yüklenmiştir, izlemek için: https://youtu.be/Dpot1iF6F9A
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Hakkında
İstanbul Siyasetler Merkez (İPM) demokratikleşmeden iklim değişikliğine, transatlantik ilgilerden çatışma tahlili ve tahliline kadar, değerli siyasal ve toplumsal hususlarda uzmanlığa sahip, çalışmalarını global seviyede sürdüren bir siyaset araştırma kuruluşudur. İPM araştırma çalışmalarını altı ana başlık altında yürütüyor:
- İPM-Sabancı Üniversitesi-Stiftung Mercator Girişimi
- İklim Değişikliği
- Demokratikleşme ve Kurumsal Reform
- SHURA Güç Dönüşümü Merkezi
- Kentleşme ve Lokal Yönetişim
- Çatışma Tahlili ve Arabuluculuk
İPM 2001 yılından bu yana, karar alıcılara, kanaat başkanlarına ve paydaşlara uzmanlık alanına giren mevzularda tarafsız tahlil ve yenilikçi siyaset tekliflerinde bulunmaktadır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
