Genellikle böbreklerin vazifesinin bedende oluşan ziyanlı ve atık hususları, fazla sıvıyı idrar yoluyla süzerek dışarı atması olduğu bilinir. Meğer bunların dışında böbrekler kan basıncını düzenler, kan hücrelerinin üretimi için gereken hormonları salgılar, su ve mineral istikrarını sağlar ve bedendeki D vitaminini etkin hale getirir. D vitamininin etkin hale gelmesiyle kalsiyum-fosfor metabolizmamız düzenlenir ve böylece sağlıklı kemik yapımız oluşur. Münasebetiyle böbrekle ilgili olumsuz bir durum tüm bedenimizi etkiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Nefroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Abdullah Özkök, böbrek sıhhatini müdafaanın değeri ve muhafazanın yolları hakkında bilgi verdi.
Pek çok kişi böbreklerin sırf idrar üretiminde yer aldığını düşünür. Meğer böbrekler bilinenden çok daha fazla misyon üstlenmektedir. Böbrekler idrar üretir ve ziyanlı hususların idrar yoluyla bedenden atılmasını sağlar. Metabolik süreçlerden kaynaklı fazla su ve toksinler için böbrekler filtre vazifesi görür. Bunun yanında kandaki asit-baz istikrarını düzenler. Böbrekler hormon üreterek kan basıncını düzenlerken, kemik iliğindeki kan hücrelerinin üretimini denetim eden kimi hormonların da salgılanmasını denetim eder. Ayrıyeten kandaki kalsiyum ölçüsü ile D vitamini denetimi de böbreklerin elindedir. Bu nedenle böbrekler beden için hayati değer taşır ve korunması çok değerlidir. Böbrek sıhhatini korumak için şahısların dikkatli olması ve kimi alışkanlıkları hayat üslubu haline getirmesi gerekir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
- TUZ TÜKETİMİNİ KISITLAYIN: Tuz en değerli ve en yaygın kullanılan “böbrek zehiridir”. Fazla tuz tüketiminin bilinen en değerli sonucu hipertansiyondur. Hipertansiyon, kronik böbrek hastalığının en sık nedenlerinden birisidir. Son periyotta yapılan bilimsel çalışmalarda, tansiyonu olağan olan bireylerde dahi tuzun böbrekte inflamasyonu arttırdığı ve böbreklere ziyan verebildiği gösterilmiştir. Bu yüzden hipertansiyonu olmasa dahi insanlarımızın fazla tuzdan kesinlikle kaçınması gereklidir. Tavsiye edilen azamî tuz tüketimi ölçüsü günlük 5 gramdır. Ancak ülkemizde maalesef 10 gram/gün üzerinde bir tüketim olduğu biliniyor. Ekmekteki tuz oranının azaltılması uygun oldu. Fakat hala sofradan tuzu eksik etmemek, yemeklerin tadına bakmadan tuz atmak, kuruyemişlerin tuzlu olanını tercih etmek alışkanlıklar ortasında yer alıyor. İşlenmiş besinler ve fast food şekli eserlerin tuz ölçüsü yüksektir. Bu nedenle mesken yemekleri tercih edilmelidir.
- BİLİNÇSİZ İLAÇ KULLANMAYIN: Çok yaygın olarak kullanılan birtakım ağrı kesici ve antibiyotikler böbreklerde bozulmaya neden olabilirler. Bilhassa ileri yaş, diyabetik ve böbrek hastalığı bulunan şahıslar bu durumdan daha çok etkilenirler. Bu açıdan üstteki risk faktörlerini taşıyan bireylerin parasetamol içeren ağrı kesicileri kullanmaları daha uygundur. Ama bilinmelidir ki parasetamol bile uzun devir sık kullanıldığında böbrek hastalığına neden olabilir. Bunun yanında tek doz ağrı kesiciye bağlı ani böbrek yetersizliğine giren olaylar da vardır. Bu nedenle her ağrıda, her meselede ağrı kesiciye sarılmamak gerekir. Antibiyotikler de bazen böbreklere ziyan verebilir. Yaşlı ve böbrek sorunu olan bireylerde böbrek işlevleri göz önüne alınarak antibiyotikler kullanılmalıdır. Özetle, tabip önerisi ve denetimi olmadan katiyen ilaç kullanılmamalıdır.
- BİLİNÇSİZ BİTKİSEL ESER KULLANMAYIN: Genelde toplumda bitkisel eserlerin doğal olduğu ve ziyanlı olmadığı algısı yaygındır. Lakin bilinçsiz bitkisel eser kullanımı, böbreklerde toksik ve allerjik tesirlerle bozulmaya yol açabilirler. Birebir formda tabiattan toplanan mantarlara bağlı olarak ölümcül karaciğer ve böbrek meseleleri oluşabilir. Bu sebeple bitkisel eserlerin kullanımında, bu işte deneyimli ve uzmanlaşmış hekim önerisi kesinlikle gereklidir.
- PROSTAT BÜYÜMESİ BÖBREĞİ VURUYOR: Prostatın düzgün huylu büyümesi, prostat kanseri yahut mesane meseleleri böbrekleri olumsuz manada etkilemektedir. Bu tıp rahatsızlıklarda idrarın tam olarak boşaltılamaması böbrek işlevlerin bozulmasına taban hazırlamaktadır. Uzun vakittir prostat sorunu yaşayan hastaların böbrek işlevlerini da denetim ettirmesi gerekmektedir. İdrar sondası takılması, ilaç yahut gerekli durumlarda cerrahi müdahaleler tedavide kullanılan formüllerin başında gelmektedir. İleri yaş erkek hastaların kesinlikle yıllık prostat muayenesi yaptırması gerekmektedir.
- TAŞLARA DİKKAT: Kronik böbrek hastalığının en değerli nedenlerinden birisi böbrek taşlarıdır. Birçok böbrek taşı şiddetli ağrıya neden olmakla birlikte hiçbir belirti vermeden gelişebilen böbrek taşları da bulunmaktadır. Böbrek taşlarının kanalları tıkaması böbrek işlevlerini olumsuz etkilemektedir. Faal böbrek taşı şikayeti olmasa bile bu hasta kümesi makul aralıklarla kesinlikle Nefroloji ve Üroloji kısımlarından takip edilmeli, böbrek işlevleri izlem altında tutulmalıdır. Sitratlı besinlerin bol tüketilmesi (limon gibi) ve bol su içilmesi taş oluşumunu yavaşlatır ve engelleyebilir.
- KİLO DENETİMİ KAİDE: Obezite, hipertansiyon ve diyabet için büyük bir risk faktörü olduğu kadar böbrekler için de olumsuz bir durum. Obezite hastası bireylerde böbrekler, artan beden kitlesi nedeniyle olağandan daha fazla çalışır. Böbrek iş yükündeki artış, böbrekte hasara ve uzun vadede son devir böbrek hastalığının gelişmesine neden olabilir. Bu durumda fazla kilosu olan bireylerin ülkü kilosuna dönmesi için beslenme nizamına, idmanına dikkat etmelidir. Tek başına olmuyorsa kesinlikle uzman şahıslardan yardım alınmalıdır.
- SİGARA İÇMEYİN: Sigara tüm bedenin düşmanı olduğu üzere böbreklerin de düşmanı. Sigara damar duvarının işlevlerini bozar, kan basıncını artırır. Buna bağlı olarak da böbrek damarlarındaki direnci artırıp böbrek işlevlerini bozar. Sigara, böbrek hastalarında, böbrek hastalığının daha süratli ilerlemesine neden olur. Ayrıyeten böbrek, idrar yolları ve mesane kanserinin en değerli nedeni sigaradır. Bu nedenle sigara içilmemelidir.
- SUYUN GÜCÜNE İNANIN: Kâfi su tüketimi böbrek sıhhati için kıymetlidir. Ömür formunu düzenlerken su tüketiminin yanında idman de ön plana çıkartılmalıdır. Susuzluk gidermek için gazlı içecekler yerine su içmek en doğusudur. Çocukların günde sekiz bardak (1,5 litre), yetişkinlerin ise günde 2- 2.5 litre su içmesi gerekir. Şayet suyu olağan içme alışkanlığı yoksa, içine limon, nane, meyve dilimleri eklenerek de içimi kolaylaştırılabilir. Ancak çok su içmenin de böbreğe bir yararı olmadığını ve kan mineral istikrarını (özellikle sodyum) bozabildiğini belirtmek gerekir.
- RUTİN TABİP DENETİMLERİNE GİDİN: Böbrek hastalıkları çok sessiz ilerleyebilir ve son evreye gelene kadar hiçbir belirti vermeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında ise çoğunlukla hastalık geri dönüşü olmayan evreye girmiştir. Bundan ötürü rutin tabip denetimleri kıymet arz eder. Birçok böbrek hastalığının erken evrede teşhis edilebilirse tedavisi bulunmaktadır. Bilhassa diyabet ve hipertansiyonu olan ve ailesinde böbrek rahatsızlığı bulunan şahıslar böbrek sıhhati açısından denetim edilmelidir. Rutin denetimlerdeki sık rastlanan bir eksiklik ise yalnızca kan analizinin yapılması lakin idrar analizinin yapılmamasıdır. Kanda böbrek işlev testleriniz olağan olabilir ancak yeniden de önemli böbrek hastası olabilirsiniz. İdrar analizi yapılmadan böbreklerin sağlıklı olduğundan bahsetmek mümkün değildir.
- İDRARINIZI DENETİM EDİN: İdrarı denetim etmek böbrek hastalıklarının erken yakalanması açısından değerli olabilir. Örneğin idrarda köpük olması protein kaçağına, kırmızı renkli idrar kanamaya işaret edebilir. Koyu renkli idrar çoklukla az su içtiğinizi gösterir ancak çok koyu ise tetkik gerektirir. Yetişkinlerde makûs kokulu idrar çoklukla idrar yolu infeksiyonları ile bağlıdır, çocuklarda ise metabolik hastalıkların bir belirtisi olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
