Kahve Dünyası’nın 2017’de başlattığı Türkiye’nin seçkin kamusal alanda sanat projelerinden biri olan Yanköşe’nin altıncı edisyonunda Bilal Yılmaz, ‘Seri Zanaat’ ismini verdiği yapıtında, günümüzde kaybolmaya yüz tutan zanaat kültürüne kinetik bir yerleştirme ile dikkat çekiyor.
İstanbul’un Kabataş semtinde, Meclis-i Mebusan Caddesi, 85 numarada konumlanmış olan Kahve Dünyası mağazasının çabucak yanında yer alan, kâr emeli gütmeyen sanat platformu Yanköşe, bu kere sanatçı Bilal Yılmaz’ın geliştirdiği Seri Zanaat isimli yapıtını sergiliyor. Seri Zanaat, seri üretimin temellerinin dayandığı kasnak ve kayışlardan oluşan kinetik bir yerleştirme ile Tophane-Kabataş sınırındaki üretimin Cumhuriyet tarihindeki endüstrileşmeye olan tesirinden yola çıkarak endüstriyel üretim ve sosyo-ekonomik siyasetler yüzünden kaybolmakta olan zanaat kültürüne dikkat çekiyor. Yerleştirmeyi oluşturan aksamlar kentteki zanaat atölyeleriyle yapılan iş birliğiyle üretilerek, zanaatkarlığın yaratıcı üretimdeki ekonomik ve kültürel potansiyelini görünür kılıyor.
1929 yılında, Türkiye’nin birinci seri üretim bandının kullanıldığı, Tophane Rıhtımı’ndaki Ford Motor Company tarafından kurulan araba fabrikasının bu bölgedeki varlığı sadece rıhtım bölgesinin dinamiklerini değil Türkiye’de endüstrileşmeyi ve üretimde makineleşmeyi de etkiledi. Üretimde birden fazla üretim tezgahının çalışmasını sağlayan dönme kuvvetinin (tork), merkezi bir noktadan kasnak ve kayışlarla aktarılarak birden çok çalışma tezgahını harekete geçirmesi, seri üretim bandının ve endüstriyel üretimin birinci sistemlerini oluşturdu.
Bilal Yılmaz, Seri Zanaat ile İstanbul’daki eski zanaat atölyelerinde bulunan, zanaatin dönüşümüne ve seri üretime adaptasyonuna dair izler taşıyan kasnak ve kayış sistemlerini kullanarak, duvarda kinetik bir yerleştirme yaratıyor. Duvardaki form ve hareketler ile izleyicinin dikkatini çeken eser; izleyiciyi soylulaşma, kentsel dönüşüm, mübadele, sosyo-ekonomik siyasetler ve endüstriyel üretimin yarattığı çok katmanlı sorunlar ve baskılarla yok olan, kültürel bir kıymete indirgenerek romantize edilen zanaat hakkında düşünmeye davet ediyor.
Bilal Yılmaz hakkında:
Bilal Yılmaz (Soma, 1986) İstanbul’da yaşayan disiplinlerarası bir sanatçı ve tasarımcıdır. Heykelsi objeler, yerleştirmeler ve izleyicinin algısını değiştiren kolektif tecrübeler yaratır. Disiplinlerarası sanat ve tasarım çalışmalarının yanı sıra toplumsal ve kolektif projeler üzerine çalışır. Kolektif gayretlerinin arkasında, insanları bir ortaya getirmenin yanında onları çevrelerile etkileşime geçiren ve kimi şeylerin nasıl olduğunu düşünmeye iten, birlikte üretimin kıymeti yatmaktadır.
Yanköşe Hakkında:
Kahve Dünyası’nın şimdiki sanat projesi Yanköşe; beklenmedik, deneysel yeni sanat yapıtları üreten sanatkarlara bir tabir alanı açıyor. Proje, Kabataş’taki Meclis-i Mebusan Caddesi, 85 numarada konumlanan Kahve Dünyası mağazasının dış duvarı ve onu kesen duvarda, yaklaşık 260 metrekarelik bir alana yayılıyor. Pozisyonu sayesinde her gün binlerce şahsa ulaşan Yanköşe’nin ağırladığı çalışmaların, davet edilen sanatkarların yerin özelliklerini göz önünde bulundurarak ürettikleri, yere karşılık veren işler olması tercih ediliyor. Bir müsabaka alanı olarak taşıdığı potansiyel, kentin görünür bir kesimi olması ve kolay ulaşılabilirliğinin yanı sıra sergilenen işlerin meta temelli olmayışı ve geçiciliğiyle de öne çıkan Yanköşe’nin sunduğu dinamik alan, yerli ve yabancı sanatkarların farklı tekniklerle üretilmiş çalışmalarına açık. Senede iki projeye mesken sahipliği yapan Yanköşe, sanatseverler ile sanatkarları tıpkı platformda buluşturmayı hedefliyor.
Yanköşe’de yer alacak yapıtın seçimi, projenin koordinatörlüğünü üstlenen Tuna Ortaylı Kazıcı tarafından üç sanatkarın davet edilmesi ve Altınmarka Küme Şirketleri İdare Heyeti Üyesi ve Ayrıntı Besin CEO’su Dilara Altınkılıç Kutmangil, Altınmarka Küme Şirketleri İdare Konseyi Üyesi ve Kahve Dünyası Genel Müdürü Kaan Altınkılıç, sanat müellifi Evrim Altuğ, küratör Fulya Faziletçi ile dizayncı Bülent Erkmen’den oluşan Seçici Kurul’un sanatkarların önerdikleri projeleri değerlendirmesinin akabinde yapılıyor. Eser seçiminde, sunulan projenin içeriği, görselliği, kentle bağlantısı üzere ögeler göz önünde bulunduruluyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
