Yaklaşık 1 milyon öğrenci, 6 Haziran 2021 Pazar günü gerçekleştirilecek Liselere Geçiş İmtihanı (LGS) için heyecanla bekliyor. İmtihana girmeye hazırlanan çocuk ve gençlerde gerilim denetiminin değerine işaret eden Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, imtihana sayılı günler kala sonuca değil, sürece odaklanılması gerektiğine dikkat çekiyor. Anne ve babanın tasasının bulaşıcı olduğunu vurgulayan Tarhan, çocuğun deneme imtihanlarındaki başarılarına odaklanılmasını tavsiye ediyor. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, nizamlı uyku ve yanlışsız beslenme üzere beyin dostu yaşamanın da imtihan telaşıyla uğraştaki ehemmiyetine işaret ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, orta öğretim kurumlarından liseye geçmek üzere imtihana girecek öğrencilere ve ailelerine imtihan gerilimiyle başa çıkma konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Anne ve babanın tasası bulaşıcıdır
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, LGS’ye sayılı günler kaldığını belirterek bu devirde anne ve baba tavırlarının da ehemmiyetine işaret etti. Annenin ve babanın çocuğu gerçek yönlendirmesi gerektiğini kaydeden Tarhan, şunları söyledi:
“Anne ve babanın telaşı bulaşıcıdır. Çocukta sorumluluk duygusu yüksek mi yoksa sorumluluk duygusu düşük mü? Sorumluluk duygusu yüksek olan bir çocuğa yaklaşım farklıdır, sorumluluk duygusu az olan bir çocuğa yaklaşım da farklıdır. Lakin çoklukla çocukların birçoğu sorumluluk hissediyor. Sorumlulukları yüksek olan bir çocuğa ‘Oğlum/kızım ders çalışmazsan da olur. Önemli olan sensin, senin sağlığın’ dediğiniz vakit çocuklar çok bunalır. Çocuğun zati imtihanla ilgili korkusu var, beklentisi var, korkusu var. Bu türlü durumlarda korkusu olan bir kişiyi kaçıyorsunuz. Çocuk ‘Eyvah demek ki benim imtihanı yapamama durumum var ki annem ve babam bu türlü konuşuyor’ diye kaygılanır.”
Sonuca değil, sürece odaklanılmalı
Oysa çocuğun imtihan korkusunu önlemek için sürece odaklanılmasını tavsiye ediyorsunuz. İmtihana kadar olan bu periyotta imtihan sonucuna değil, buradaki sürece odaklanması lazım. İmtihan sonucuna odaklanmak insanın denetim edemeyeceği bir şeydir. Denetim edemeyeceği bir şeye odaklanınca telaş yükselir. Meğer denetim edebileceği noktada örneğin imtihana kadar bildiklerini tekrar etmek, 100-200 ya da 300 tane soru çözmek değerlidir.”
Deneme imtihanlarındaki muvaffakiyete bakılmalı
Bu üzere imtihanlarda çok büyük gayeler koymanın mesela 10 bine girme gayesinin de sonuç odaklı kanıdan kaynaklandığını belirten Tarhan, “İlk 10 bine gireceğim baskısı, sonuç odaklı niyettir. Genç burada ‘İlk 10 bine giremezsem ne olacak?’ demeye başlıyor. ‘Ben elimden gelenin en güzelini yapacağım, benim vazifem bu ancak kaç bine girerim onu bilemem. İnşallah 10 bine girerim ya da 50 bine girerim’ üzere bir amaç koyabilir kendine… Fakat sabahtan akşama kadar daima sonucu düşünürse o öğrenci imtihanda panik yapıyor. Burada çocuğun ya da gencin deneme imtihanındaki başarılarına bakması gerekiyor. ‘Deneme testlerinde birinci 10 bine girebiliyorum. Ben daha evvel deneme testinde şu puanı aldım, bunu da yapabilirim. Başarılı olmamam için hiçbir sebep yok’ biçiminde düşünürse korkusu azalır. Yani hazırlıklı olan kişinin bu türlü durumlarda tasası azalır.” diye konuştu.
Stres altında itidalli kalmanın öğrenilebilen bir maharet olduğunun altını çizen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu doğuştan gelmiyor. Bir geminin fırtınaya hazırlanması üzeredir. Akıllı kaptanlar fırtınaya yakalanmamak için tedbir alanlardır.” dedi.
Sınava sayılı günler kala her gün için plan yapılması gerektiğini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, imtihana bazıları vakit çok fazla mana yüklendiğini belirterek “Oysa imtihan hayatta muvaffakiyet basamaklarından biri.” dedi.
Sınav gerilimiyle baş etmede beyin dostu yaşamak önemli
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, imtihan gerilimiyle başa çıkmak için tavsiyelerini şöyle sıraladı:
“Sınav gerilimiyle başa çıkmada uyku, beslenme ve idmanın katkıları çok büyük. Uyku beynin en büyük dostudur. Beyin dostu yaşayan bireyler imtihanda daha rahat eder. Beyin dostu yaşamada ne vardır? Burada beslenme biçimi çok kıymetlidir. Mideyi çok doldurmamak gerekiyor. İmtihan öncesinde mide çok dolduğu vakit odaklanma zorlaşıyor. O nedenle imtihan öncesinde hafif şeyler yemek çok değerli. Ders çalışmadan evvel karbonhidrat ve çok şekerli şeyler yediğiniz vakit kan şekeri birden yükseliyor. Böylelikle uykuya eğilim, halsizlik, kolunu ve bacağını oynatamayacak derecede halsizlikler oluşur. Akdeniz mutfağı çok kıymetli. Renkli tabak diyoruz tıpkı vakitte. Protein, karbonhidrat, zerzevat ve meyvenin içinde olduğu, her renkten yiyeceğin olduğu bir beslenme modeli. Bu formda beslenmek beyin dostu beslenmedir.”
Stresle başa çıkmada uyku kesinlikle düzenlenmeli
Stresle başa çıkmada kaliteli uykunun da ehemmiyetine işaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Yatmadan evvel kahve içmekten kaçınılmalıdır. Erken yatıp erken kalkmaya ihtimam göstersinler. Uykudan evvel tablet ve telefonları bıraksınlar. Bu da uykunun kalitesini düşürmektedir.” diye konuştu.
Günde iki kupa kahve içebileceklerini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Sabahtan öğlene kadar kahve tüketmekte hiçbir sorun yoktur. Kahve doğal olarak dikkat açar.” dedi.
Anne baba alakası çocuğun akademik muvaffakiyetini etkiliyor…
Çocuğun anne ve babasının münasebetini örnek aldığını belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Evde huzurlu sıcak bir ortam varsa anne baba çocuğa eğitim için atmosferi zati hazırladı demektir. Çocuk konuta severek geliyorsa, konutta memnunsa, eşyasını odasını seviyorsa yüzde 50’si halloldu demektir. Çocuğa özgürlük-sorumluluk istikrarını de öğretmek gerekiyor. Her yaşın sorumluluğu başkadır. 5-6 yaşındaki çocuğa, 12-13 yaşındaki çocuğun sorumluluğu verilmez.” diye konuştu.
Evin en inançlı alan olduğu hissettirilmeli
“Bu devir birebir vakitte ergenlik dönemi” diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu kendi kimliğini arayıp bulma devri. Bu periyotta annesinin ve babasının yanında olduğunu hissetmeleri kıymetli. Çocuğun en inançlı alanı meskeni. Çocuğa bu hissettirilmeli.” diye konuştu.
Çocuğa konuşma imkanı verilmeli
Çocukla birlikte vakit geçirmenin de kıymetli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Beraber vakit geçirirken tek husus ders olmamalı. Hayat olayları, günlük olaylar hakkında konuşulabilir. Ancak yalnızca anne ya da baba konuşmayacak. Çoklukla bizim kültürümüzde anne ve baba konuşuyor, çocuk dinliyor. Çocuğa soru sordurtan en hoş öğrenme prosedürü sokratik sorgulama metodu. Çocuğa konuşma imkanı verecek halde çanak sorular sorulabilir. Mesela ‘Şu hususta ben bu türlü diyorum’ diye yaklaşmak yerine ‘Sen bu bahiste ne düşünüyorsun’ formunda bir yaklaşım faydalı olabilir. Çocuğa buyurgan davranmak yerine örnek olmak ve seçenek sunmak gerekiyor.” diye konuştu.
Stres var, panik yok diyoruz
Sınav öncesinde gerilimin de olağan olduğunu ve olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Stres var, panik yok diyoruz. Çocuğun imtihan öncesi gerilim olması olağan. Bundan korkmasınlar. Gerilim var panik yok. Zira panik bozuyor kişiyi. O gerilim değil. Annesinin ve babasının yanında olması kâfi. Çocuğa hiçbir şey demesinler. Kapıya kadar götürsünler. Serinkanlı bir formda, hiç ders konuşmasınlar. İsterse çocuk onlara sorsun.” tavsiyesinde bulundu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
