Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın CityAir Projesi’nden 5 Haziran Dünya Etraf Günü iletisi:
Hava kalitesi çalışmalarına yapılan yatırım, sıhhat harcamalarında kıymetli tasarruf sağlıyor
Türkiye’deki 31 ilin pak hava hareket planlarının güncellenmesi ve kişisel ve toplumsal farkındalığın artırılması için Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından başlatılan “Şehirlerde Hava Kalitesinin Uygunlaştırılması ve Kamuoyu Farkındalığının Artırılması (City Air) Projesi”, iki yılını geride bıraktı. Türkiye Cumhuriyeti ve AB tarafından finanse edilen CityAir Projesi Uzmanı İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Ünal, pandeminin hava kalitesinin değerini tüm insanlığa bir kere daha hatırlattığını söyledi ve ekledi: “Yerelde hava kalitesi anlaşılamazsa, global bir tahlil mümkün değil. Hava kalitesi çalışmalarına yapılan yatırım, hava kirliliğine bağlı sıhhat harcamalarında değerli bir tasarruf sağlıyor”
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Avrupa Birliği ile 2018 yılı sonunda başlattığı CityAir Projesi, dünyada insan sıhhatini tehdit eden çevresel sıkıntıların başında gelen hava kirliliği ile çabayı Türkiye’nin gündemine getiren ve ülkemizde hava kalitesi konusunda yürütülen en kapsamlı proje olma özelliğini taşıyor. Proje kapsamında Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla, Uşak, Adana, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Mersin, Osmaniye, Amasya, Çorum, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Afyonkarahisar, Aksaray, Antalya, Burdur, Isparta, Karaman, Kayseri, Konya, Nevşehir ve Niğde’nin yer aldığı 31 vilayette, lokal idarelerin ve vilayetlerdeki hususla ilgili paydaşların, hava kalitesi idaresinde emisyon envanteri oluşturma ve modelleme bileşenleriyle, mevzuyu vatandaşlara nasıl anlatmaları gerektiğinin formülleri anlatılıyor.
Prof. Dr. Alper Ünal: “Pandemi nedeniyle hava kirliliğinin yüzde 32 azaldığını gördük”
Türkiye’de esas evsel ısınma, ulaşım ve sanayi kaynaklı kirleticilerin olumsuz olarak etkilediği hava kalitesinin, hem insan sıhhatine hem de iktisada kıymetli oranda ziyan verdiğini söyleyen CityAir Projesi Uzmanı , İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İklim ve Deniz Bilimleri Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Ünal şunları vurguladı:
‘’İnsanlarda hava kirliliğinin tek sebebinin sanayi tesisleri olduğuna dair yanlış bir algı mevcut. Koronavirüs salgını periyodunda araçların trafikten çekilmesi ile birlikte hava kalitesinde yaşanan düzgünleşme, soluduğumuz hava üzerindeki kişisel sorumluluğumuzu da net bir formda ortaya koydu. İki ay üzere kısa bir vakit diliminde bile bilhassa taşıtlardan yayılan partikül husus kaynaklı hava kirliliğinin yüzde 32 azaldığını gördük. Bu nedenle 31 vilayette hava kalitesine temel teşkil eden envanter ve modelleme çalışmalarımızı sürdürürken, soluduğumuz hava üzerindeki ferdî sorumluluğa yönelik kamuoyu farkındalığı oluşturuyoruz.”
Hava kirliliğine karşı alınacak tedbirlerde; ekonomik durum, sanayi, nüfus, nakliyat alanındaki talepler üzere pek çok parametrenin kelam konusu olduğunun altını çizen Ünal, CityAir projesinde; elde edilen bilimsel dataların akabinde proje kapsamında yer alan kentler için hangi kirletici kaynakların daha değerli olduğu, bu kentler için tahlil tekliflerinin neler olduğu üzere kapsamlı ve ayrıntılı bilgileri de lokal idareler ile paylaşacaklarını söyledi.
“Hava kalitesi çalışmalarına yapılan yatırımlar, hava kirliliğine bağlı sıhhat harcamalarında kıymetli bir tasarruf sağlıyor”
Hava kirliliğinin insan sıhhati üzerindeki olumsuz tesirlerinin herkes tarafından bilindiğine dikkat çeken Prof. Dr. Alper Ünal, hava kirliliğinin ekonomik tesirleri ile ilgili yapılan araştırmalara da değindi. Ünal, ABD’de yapılan araştırmalarda, 1990’dan bu yana hava kirliliğinin azaltılmasına yönelik yapılan 40 milyar dolarlık yatırım ile sıhhat harcamalarından 2 trilyon dolarlık tasarruf sağlandığını belirtti.
‘’Yerelde hava kalitesi belirlenemezse, global bir tahlil mümkün değil’’
Hava kalitesinin bölgesel kaynaklar ile temaslı olduğuna fakat; tesirinin hudutları aştığına dikkat çeken Ünal, şöyle devam etti:
“Türkiye’den örnek vermek gerekirse; elimizdeki datalar İstanbul’daki hava kirliliğinin bölge vilayetlerine de taşındığını gösteriyor. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’dan taşınan çöl tozlarının da ülkemizdeki hava kirliliği üzerinde kıymetli bir tesiri var. Kentlerdeki hava kalitesi takip edilmezse o bölgedeki hava kalitesine dair gerçek datalar elde edilemez; geleceğe dair tedbirler de alınamaz. Araştırmalar gösteriyor ki hava kirliliği yakın gelecekte de insanlığın karşılaştığı en değerli problemlerden birisi olacak.”
CityAir projesi kapsamında proje kapsamındaki vilayetlerde kirletici emisyonların değerlendirilmesini yaptıklarını söz eden Ünal, lokal ve bölgesel ölçekte taşınım ve dağılıma nazaran kirleticilerin atmosferik şartlarda modellenmesiyle elde edilen haritaların, gelecekte, gerekli tedbirlerin alındığı ve alınmadığı durum senaryolarında nasıl bir kirlilik ile karşılaşacağımızı ortaya koymanın aracı olduğunu vurguladı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
