Sarılık, anne babaları korkutan hastalıkların başında geliyor. Yenidoğan devrinde yaşanan süreksiz sarılık ile karaciğer- safra yolu hastalıklarından kaynaklanan sarılığın ayırt edilebilmesi hayati ehemmiyet taşıyor. Teşhis ve tedavide geç kalındığı durumlarda ise kronik karaciğer yetmezliği ortaya çıkabiliyor. Memorial Ataşehir ve Bahçelievler Hastaneleri Çocuk Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Selimoğlu, bebeklerde ve çocuklarda karaciğer yetmezliği hakkında bilgi verdi ve anne babalara tekliflerde bulundu.
Çocuğunuzun huy değişikliğinin nedenini araştırın
Karaciğer yetmezliği; karaciğerin işlevlerinin olağan hayatı idame ettiremeyecek derecede bozulmasıdır. Karaciğer yetmezliği, yenidoğan devrinden başlayarak, erişkin periyoda kadar bütün yaş kümelerinde görülebilmektedir. Daha evvel bilinen bir karaciğer hastalığı olmayan bir çocukta halsizlik, iştahsızlık, kusma, karın ağrısı üzere yakınmalarla birlikte yahut bunların çabucak akabinde sarılığın ortaya çıkması akut karaciğer yetmezliğinin birinci belirtisi olabilir. Sarılığa eşlik eden dirençli kusmalar, huy değişiklikleri, fazla ahenge, uykusuzluk, huzursuzluk ya da anlamsız konuşmalar da karaciğer yetmezliği belirtisi olabilmektedir.
Karaciğer yetmezliği çocuğunuzun büyümesini yavaşlatabilir
Akut hepatit tanısı almış bir çocukta başta sarılık olmak üzere şikayetlerin giderek artışı ve mana verilemeyen davranış değişiklikleri değerlidir. Burun kanaması, bedende kırmızı döküntüler ve morluklar da akut karaciğer yetmezliğinin öbür belirtileridir. Bazen hastada süratli gelişen bir koma tablosu görülebilir.
Herhangi bir kronik karaciğer hastalığı nedeniyle takip edilen bir çocukta da karaciğer yetmezliği gelişebilir. Bu durumda da sarılığın ortaya çıkması, halsizliğin artışı, karında ve bacaklarda şişme, burun kanaması yahut ağızdan kan gelmesi değerli belirtilerdir. Karaciğer yetmezliği bazen belirti vermeden ilerleyerek; çocuğun büyümesini mahzurlar, okul muvaffakiyetini düşürür, huy değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bu nedenle sarılığı olmayan bir çocukta da önemli halsizlik, iştahsızlık, büyüme geriliği varsa karaciğer testleri kesinlikle denetim edilmelidir.
Sadece cilt değil idrar rengini de denetim edin
Yenidoğan devrinde görülen sarılıkların çok büyük bir kısmı süreksiz, karaciğer hastalığı ile bağlantısız sarılıklardır. Lakin birinci 3 ayda görülen sarılıklar içinde karaciğer hastalığı nedeniyle ortaya çıkanlar da vardır ve bunlara erken teşhis koyup tedavi etmek çok kıymetlidir. Karaciğer hastalığı nedeniyle ortaya çıkan sarılıkları başkalarından ayırırken anne babaların yalnızca cilt rengini değil bebeğin idrar ve dışkı rengini de denetim etmesi gerekmektedir. Başka nedenli sarılıklarda bedende ve gözlerde sarılık olmasına karşın idrar rengi açık iken, karaciğer hastalığında idrar rengi koyu sarıdır, önemli durumlarda dışkı rengi de beyazlaşabilir.
Erken teşhis hayati kıymet taşıyor
Karaciğer hastalığı nedeni ile ortaya çıkan sarılık durumlarında erken teşhis kıymetlidir. Bilhassa safra kanal tıkanıklığı olan bebeklerde safra yolunun birinci 2 ay içinde cerrahi yolla açılmaması durumunda siroz gelişimi kaçınılmazdır. Ayrıyeten birtakım metabolik hastalık nedenli sarılıklarda uygun diyet ve tedavi verilemezse yeniden emsal bir sonuç gelişir. Erken teşhis almayan ve tedavi edilmeyen karaciğer hastalıklarında vakitle karaciğer ve dalak büyümesi oluşur ve karında sıvı birikimi ve önemli kanamalar ile hasta karaciğer yetmezliğine girer.
Kronik karaciğer yetmezliğinde nakil zamanlaması önemli
Akut karaciğer yetmezliğinde ağır bakım şartlarında verilen ileri ömür dayanağı ve özel tedaviler ile yetmezliğin sebebine bağlı olarak tam güzelleşme sağlanabilmektedir. Fakat tedaviye cevap alınamayan çocuklarda karaciğer nakli tek tedavi talihidir. Akut yetmezliklerde karaciğer nakli yapılamadığı durumlarda vefat riski 70’lerin üzerinde iken, karaciğer nakli ile ömür bahtı 90’ların üzerine çıkmaktadır. Karaciğer nakli zamanlaması çok kritik bir karardır. Gaye her vakit çocuğu kendi karaciğeri ile yaşatabilmek olmalıdır. Tecrübeli merkezlerde temel prensip karaciğerin iyileşebilmesine imkan sağlayacak kadar beklemek, lakin öteki organ hasarları gelişmeden, vakitte karaciğer naklini yapabilmektir.
Kronik karaciğer yetmezliğinde de hastalığa özel tedavi imkanı yoksa tek hayat talihi karaciğer nakli ile olmaktadır. Karaciğer nakli ile yüz güldüren sonuçlar alınmaktadır. Başarıda anahtar nokta karaciğer naklini çok geciktirmemektir. Karaciğer yetmezliği ile uzun mühlet yaşamak çocuğun büyümesini, zeka, toplumsal ve duygusal gelişimini makûs tarafta etkilemektedir.
Bu durumlarda doktora başvurmak için gecikmeyin:
- Çocuğunuzun cildinde, gözlerinde sararma fark ettiyseniz
- Daha evvel tabip tarafından görülmüş bile olsa yenidoğan bebeğinizin sarılığı 15 günden uzun sürmüşse
- Sarılıkla birlikte idrar renginde yoğunlaşma, dışkı renginde beyazlaşma varsa
- Sarılıklı bebeğinizin emmesi etkin değilse, halsiz, çok uykulu ya da çok huzursuz ise
- Göbekte yahut kan alınan yerlerde uzun süren kanaması varsa
- Karın şişliği göze çarpıyorsa ve eşlik eden kusmalar mevcutsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışmalısınız.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
