Uzun bir müddettir hayatımızda olan COVID 19 ile ilgili her geçen gün yeni gündemler ortaya Golegol çıkıyor Virüsün bugüne kadar gelişen varyantları Alfa İngiltere Beta Güney Afrika Gama Brezilya Delta Hindistan ve Epsilon Kaliforniya olarak sınıflandırılıyor Bir yandan tüm dünyada aşı çalışmaları devam ederken en merak Gobahis edilen bahislerin başında son periyotlarda öne çıkan Delta varyantının ne kadar tehlikeli olduğu ve aşıların koronavirüsten korunmadaki rolü geliyor Memorial Şişli Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr M Gizbet Servet Alan delta varyantı ve COVID 19 aşıları ile ilgili sık sorulan soruları yanıtladı
Yüzde 60 daha bulaşıcı
Delta varyantı birinci olarak Hindistan da ortaya çıkan ve sonrasında tüm dünyaya Fenomenbet yayılmaya başlayan COVID 19 virüsü varyantıdır Şu anda alfa varyantı daha yaygın olmakla birlikte delta varyantı da süratle yayılmaya devam etmektedir Ülkemizde de delta varyantları saptanmaktadır Daha bulaşıcı ve daha Favorislot ağır seyirli hastalığa yol açabilen bir virüsün ortaya çıkması değerli bir telaş kaynağı olmayı sürdürmektedir Bununla birlikte iki doz aşı uygulanan bireyler delta varyantından da korunmaya devam etmektedir Ama bilhassa tek doz aşı uygulananlarda bu korunma kâfi olmayabilir Yapılan çalışmalar delta varyantının alfa varyantından 60 daha bulaşıcı olduğunu göstermektedir
Tüm varyantlardan korunmak için kesinlikle aşı olun
Çoğu şahısta bu varyantların daha önemli hastalığa yol açtığını gösteren bir kanıt bulunmamaktadır Altta yatan hastalığı olanlar ve yaşlılar için virüs başka varyantlarda olduğu üzere daha tehlikelidir Daha bulaşıcı olan bir virüs ise birebir şiddette enfeksiyona yol açsa bile daha fazla sayıda şahsa bulaşacağı için bilhassa aşısız bireylerde daha fazla hastalık ve vefata neden olacaktır Tüm varyantlardan korunmak için önerilen enfeksiyondan korunma tedbirleri birebirdir El hijyeni toplumsal aralığın korunması maske âlâ bir havalandırma ve aşı kesinlikle dikkat edilmesi gereken mevzulardır
Son devirlerde kollayıcı özelliğinden yan tesirlerine kadar aşı konusunda merak edilen pek çok bahis bulunmaktadır Bunlar şöyle özetlenebilir
Biontech aşısı mı Sinovac aşısı mı daha tesirli
Tüm dünyayı tesiri altına alan COVID 19 salgın hastalığının önlenmesinde en değerli yardımcımız aşıdır Yapılan çalışmalar sonucunda COVID 19 hastalığına karşı çeşitli aşılar geliştirilmiştir Bu aşılardan biri Biontech başkası ise Sinovac dır Türk aşı araştırmalarında da üçüncü faz çalışmaları yapılmaya başlandığı bilinmektedir Pfizer Biontech aşısının hem birinci dozdan sonra koruyuculuğun başlaması hem de bulaşmayı engelleme açısından biraz daha tesirli olduğu bilgisi bulunmaktadır Biontech ve Sinovac aşıları ağır seyirli enfeksiyonları ve vefat mümkünlüğünü değerli oranda engellemektedir Bu nedenle COVID 19 aşılarından hangisi size uygunsa kesinlikle yaptırmanız önerilir
Üçüncü doz aşı gerekli mi
Aşı sonrası müdafaa ne kadar sürüyor üçüncü doz COVID 19 aşısı uygulanacak mı üzere soruların cevabı için araştırma sonuçlarını ve Sıhhat Bakanlığı açıklamalarını beklemek gerekir Grip aşısı üzere COVID 19 aşısının da her yıl uygulanması gerekebilir Bunu yapılacak araştırmalar ve sonuçları gösterecektir
COVID 19 aşılarının yan tesirleri var mı varsa nelerdir
Tüm aşılar müdafaayı amaçladıkları mikroorganizmaları bedene tanıtırken kimi istenmeyen tesirler görülebilir Aşılara bağlı olarak aşının uygulandığı yerde yahut genel birtakım yakınmalar olabilir Aşı sonrası kolda aşının uygulandığı yerde kızarıklık şişlik ya da ağrı üzere yakınma ve bulgular ortaya çıkabilir Lakin bu yakınmalar aşının yapıldığı yere soğuk uygulama yapılarak azaltılabilir Ayrıyeten gerekiyorsa parasetamol alınabilir Aşı kimi şahıslarda de hafif ateş titreme halsizlik kas ağrısı baş ağrısı üzere yan tesirlere neden olabilir Bunlar aşı sonrasında görülebilen bedenimizin aşıya verdiği cevaba bağlı belirtilerdir Bu yakınmalar için de parasetamol kullanılabilir
Aşı sonrası kol ağrısı yaşayanlar neler yapmalı
Aşı sonrası kolda aşının uygulandığı yerde ağrı en sık görülen istenmeyen etkilerdendir Aşı bölgesine soğuk uygulama yapılabilir parasetamol kullanılabilir
Aşı sonrası banyo yapabilir miyim
COVID 19 aşısı olan bireyler isterlerse aşı sonrasında banyo yapabilir
Aşı sonrası nasıl beslenmeliyim
COVID 19 aşıları sonrası yiyeceklerle bağlantılı aşıya özel rastgele bir kısıtlama bulunmamaktadır Aşı olan kişi rutin beslenme alışkanlıklarını devam ettirebilir
Gebelik ve emzirme devrinde aşı yapılabilir mi
Gebelik periyodunda COVID 19 hastalığına yakalanan anne adayları bu hastalığı daha ağır geçirebilir Aşı konusunda karar verilirken COVID 19 la temas mümkünlüğü hastalığın önemli seyretme riski aşının bilinen faydaları ve gebelikte aşının güvenilirliğine ait kısıtlı lakin giderek güçlenen bilgiler değerlendirildiğinde bilhassa COVID 19 u ağır geçirme riski yüksek olan hamilelere kendi istekleri halinde aşı uygulanması önerilmektedir Aşının gebeliğin birinci üç ayında uygulanmaması tercih edilmektedir
Biontech m RNA aşısı kısırlaştırır mı
Aşılar kısırlığa neden olmaz Öteki aşılarda olduğu üzere COVID 19 aşılarında da bu tarafta bir bulgu ya da bilgi bulunmamaktadır
Alerji öyküsü olan bireylerde aşının yan tesirleri daha mı ağırdır
Aşıya bağlı önemli yan tesirler çoklukla alerjik tepkilere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır Önemli alerjisi olan şahısların aşı olurken kesinlikle bunu tabibine bildirmesi ve buna yönelik tedbirlerin alınarak aşının yapılması gerekmektedir Bir aşıya karşı birinci uygulamada çok şiddetli anafilaksi olarak tanımlanan alerjik tepkiler gelişmişse birebir aşı tekrar uygulanmamalıdır Hekiminiz bu durumu kıymetlendirerek size yapmanız gerekenler hakkında ayrıntılı bilgi verecektir Önemli alerjiler üzere yan tesirler çok seyrek ve çoklukla aşı uygulandıktan kısa bir mühlet sonra görülmektedir Bu nedenle aşı sonrasında 15 ile 30 dakika aşının uygulandığı sıhhat kuruluşunda beklenmesi gerekmektedir
Aşıların uzun devir sonuçları bilinmiyor tesirleri ne olabilir
COVID 19 hastalığı 2019 sonu aşıları ise 2021 yılı başında hayatımıza girmiştir Bu nedenle hastalığın ve aşıların uzun devir sonuçları için beklemek gerekir Bununla birlikte aşıların olumsuz tesirleri ekseriyetle erken devirde görülmektedir Bu nedenle uzun devirde farklı bir istenmeyen tesir olmayacağı düşünülmektedir COVID 19 aşılarının hastalığın ve buna bağlı ölümlerin önlenmesindeki faydaları muhtemel istenmeyen tesirlerin çok üzerindedir
m RNA aşıları genetiğimizi değiştirir mi
m RNA çok kısa ömürlü bir moleküldür Aşılamadan kısa mühlet sonra planlanan tesirini oluşturup parçalanır m RNA hücre çekirdeğine girmez Genetiğimizi değiştirdiği istikametinde rastgele bir bulgu bulunmamaktadır
Birinci aşıdan sonra ikinci dozu farklı bir aşıyla yapabilir miyim
COVID 19 aşılarında şu anda birinci dozdan sonra ikinci dozu farklı bir aşıyla yapma seçeneği sunulmamaktadır Tüm dünyada tıpkı aşıyla ikinci dozun yapılması önerilmekte ve bu formda uygulanmaktadır
Aşının kanda pıhtılaşmaya neden olmaması için kan sulandırıcı ilaçlar alınmalı mı
Pıhtılaşmaya neden olduğu düşünülen aşılar ülkemizde kullanılmamaktadır Aşının pıhtılaşma yapması muhtemelliğine karşı kan sulandırıcı olarak isimlendirilen ilaçların kullanılması önerilmemektedir
Aşı oldum testim olumlu çıkar mı
COVID 19 aşıları COVID 19 hastalığına karşı bağışıklık oluşturur Bunun kıymetli bir modülü da IgG ve IgM sınıfından antikorlardır Aşı sonrası antikor testleri yani virüsle karşılaştığımızı gösteren testler müspet bulunabilir Hastalığın tanısı için altın standart olan PCR testleri yani virüsün genetik unsurunu gösteren testler ise olumlu bulunmaz
Aşı öncesi ağrı kesici alınmalı mı
Ağrı kesicilerin aşının aktifliğini nasıl etkileyeceği bilinmediği için aşı öncesi bu ilaçların kullanılması önerilmez Ateş düşürücü ağrı kesici kullanılması gereken bir durum ortaya çıkarsa kullanılabilir
Aşı olanlar nelere dikkat etmeli
Aşı olan bireylerin öncelikle 15 30 dakika ortasında aşı oldukları sıhhat kurumlarında beklemeleri gerekmektedir Bunun dışında aşının uygulandığı bölgede yan tesirler ortaya çıkarsa soğuk uygulamalar yapılabilir ve parasetamol kullanılabilir Daha önemli yan tesirler ya da alerjik rahatsızlıkları ortaya çıkan şahısların ise bir sıhhat kurumuna başvurması tedavi alması ve müşahede altında tutulması gerekebilir
Aşı olanlar önemli yan tesir durumunda ne yapmalı
Aşı sonrasında şiddetli kaşıntı bayılma kusma önemli alerjik tepki hırıltılı teneffüs üzere çok önemli bir yan tesir kelam hususuyla kesinlikle en yakın sıhhat kuruluşuna başvurulmalıdır Aşı sonrası önemli yan tesirler ekseriyetle birinci 30 dakika içinde ortaya çıkar Bu nedenle aşıdan sonra 15 30 dakika sıhhat kuruluşunda beklenmesi önemli istenmeyen tesirlerin birçoklarına erken müdahale edilmesini sağlayacaktır
Aşı sonrası kardiyak sorunlar yaşadıklarını lisana getiren şahıslar bu durumda ne yapmalı
Aşıdan sonra kalp sorunları çok ender görülmektedir Aşı sonrası ortaya çıkan kalp problemleri ekseriyetle hafif ve geçicidir COVID 19 hastalığına bağlı kalp hastalıkları ise çok daha sık ve daha ciddidir Aşının faydaları muhtemel risklerin çok çok üzerindedir Bununla birlikte aşı sonrası kardiyak sıkıntılar yaşadığını düşünen bireyler çabucak bir sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı
