Diyabet toplumumuzda hayli sık görülen ve önemli komplikasyonlarla seyredebilen bir hastalıktır. Diyabet hastaları, dini vecibelerimizden olan Ramazan orucunu tutma konusunda talep ve soruları olmaktadır. Bu mevzu aslında epey karmaşık bir bahistir. Her hasta özel olarak değerlendirilmelidir. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yusuf Aydın, diyabet hastalarının oruç tutmaları ile ilgili olarak genel prensiplerden bahsetti.
Tip 1 Diyabet Hastalarının Oruç Tutmaları Mümkün Değildir!
Tip 1 diyabet hastalarının hayat uzunluğu insülin kullanmaları gerekmektedir. Bu insülinler genel olarak günde 3 yahut 4 doz biçiminde olmaktadır. Kimi Tip 1 diyabet hastaları da insülin pompası ile kan şekerlerini denetim altına almaya çalışmaktadırlar. Bu yüzden bu hastaların oruç tutmaları mümkün değildir. Kısa bir periyot insülin yapmazlar ise yüksek şeker (hiperglisemi), ketoasidoz komasına girebilirler. Münasebetiyle, bu hastaların katiyetle oruç tutma teşebbüsünde bulunmamaları gerekmektedir.
Oruç Tutan Tip 2 Diyabet Hastalarında Hayatı Tehdit Eden Sonuçlar Ortaya Çıkabilir!
Tip 2 diyabeti olan hastalarımız ise çok farklı kümeler biçiminde tedavi almaktadırlar. O yüzden her hasta kendi özelinde değerlendirilmelidir. Temel olarak hipoglisemi, yani şeker düşüklüğü ve hiperglisemi yani şeker yüksekliğine açmayacak halde tedavi planlaması yapılmalıdır. Oruç tutan diyabet hastalarına bu klinik durum gelişirse hayatı tehdit eden sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.
Birinci Küme ve İkinci Küme Tip 2 Diyabet Hastaları İlaç Dozları Ayarlanarak Oruç Tutabilirler!
Birinci küme hasta; çok düşük dozda ilaç kullanan ve kan şekerleri denetim altında olan ve ek hastalıkları olmayan Tip 2 diyabet hastalarıdır. Bu hastalar ilaç dozları ayarlanarak oruç tutabilirler. Bu hastaların birçoğu tek yahut iki şeker hapı kullanmaktadırlar. Bilhassa hipoglisemiye yol açan sülfonilüre kümesi (glibenklamid, gliclazid, glimeprid) ilaçlar iftara kaydırılarak tedavi değiştirilebilir. Şayet yalnızca metformin kullanıyorsa ve kan şekeri nizamlı ise oruç tutmasında rastgele bir sakınca olmayacaktır.
İkinci küme hasta ise tek doz insülin ile bir arada şeker düşürücü ilaçlar kullanan hastalardır. Bu hastalarda insülin çabucak iftar sonrasında uygulanır ve sahurda hipoglisemiye yol açmayan ilaçlar tedaviye eklenerek oruç tutmaları sağlanabilir. Bu hastalar insülin kullandıkları için kesinlikle hipoglisemi riski açısından yakın kan şekeri yakın takibi yapılmalıdır. Bilhassa bu bireyler öğlenden sonra, saat 15-16’dan sonra hipoglisemi açısından yakın takip olmalıdır. Kan şekeri 70 mg/dl altına düşerse orucunu bozarak kan şekerini olağana getirmelidir.
Üçüncü Küme ve Dördüncü Küme Tip 2 Diyabet Hastalarının Oruç Tutmaları Uygun Değildir!
Üçüncü küme Tip 2 diyabet hastaları ise, iki yahut daha fazla insülin tedavisi kullanan hastalardır. Bu hasta kümesinde motamot Tip 1 diyabet hastalarında olduğu üzere oruç tutmaları kan şekeri regülasyonunu daha da kötüleştirebileceği ve hipoglisemilere yol açacağı için oruç tutmaları uygun değildir.
Dördüncü küme Tip 2 diyabet hastaları ise kan şekerleri çok oynak seyreden ve önemli komplikasyonları olan hastalardır. Örneğin bypaslı yahut stent hikayesi olan, denetimsiz hipertansiyonu olan, önemli diyabet göz hastalıları olan, yakın vakitte felç geçirmiş hastaların kan şekerleri âlâ bile olsa oruç tutmaları çok uygun değildir. Zira gelişecek hipoglisemi yahut hiperglisemi durumunda hayatı tehdit edecek sonuçlar oluşabilir.
Doç. Dr. Yusuf Aydın, ‘’Gruplar genel teklif formunda değerlendirilmelidir. Oruç tutmak isteyen her diyabetli, ramazan öncesinde kesinlikle kan şekerlerinin genel durumu, ek hastalıklarının son durumunu pahalandırmak için doktorlarına başvurmalıdır. Bilhassa HbA1c bedeli yani 3 aylık kan şekeri ortalaması 8,5 üzerinde ise bu hastanın kan şekeri denetimi berbat olarak kabul edilmelidir. Bu diyabet hastalarının da oruç tutmasının uygun olmadığını düşünüyorum’’ dedi.
Oruç tutmayı planlayan ve doktorlarının müsaade verdiği hastalar, Ramazan devrinde kesinlikle oruç tutacakları vakit sahur yapmaları gerekmektedir. Sahurda bilhassa protein içeriği yüksek besinleri (yumurta, peynir, baklagil ve proteinli çorbalar) besinleri bol almaları gerekmektedir. Ayrıyeten sıcak bölgelerde oruç tutan şahıslarda sıvı kaybı riski fazla olduğundan sahurda kâfi oranda su ve sıvı besinleri almaları gerekmektedir. Ayrıyeten oruçlu oldukları devirde kesinlikle kan şekerlerini yakın ve daha sıkı takibi gereklidir.
Oruç ibadetini yapmayı planlayan hastalarımızın kesinlikle Ramazan öncesi tabipleri ile görüşmelerini, klinik durum değerlendirmelerini yaptırmalarını öneriyorum. Sonuç olarak daha öncede belirtiğim üzere her hasta kendi özel durumuna nazaran tabibinin müsaade vermesi halinde oruç tutabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
