Gaz sıkışması nedeniyle ortaya çıkan şişkinlik, karın bölgesinde gözle görülür büyüme ve ağrıya neden olduğu için hayat konforunu önemli oranda düşürüyor. Gaz sıkışması, karın ağrısına ve midede dolgunluk hissine yol açıyor. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan gaz sıkışmasının kaynağının araştırılması değer taşıyor. Önemli bir hastalığa işaret etmeyen gaz sıkışması sorunu pratik önlemlerle ortadan kaldırılabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, gaz sıkışması sorunu ve tedavi sistemleri hakkında bilgi verdi.
Yemek sistemi ve kimi besinlerle bağlı olabilir
Sindirim sisteminin işleyişinden kaynaklanan gaz, doğal bir olaydır. Bedende sıkışan gaz, anüs ve ağızdan atılır. Oluşan gazın beden dışına atılamaması sonucunda ise sıkışma ve şişkinlik ortaya çıkar. Yemek yedikten sonra ortaya çıkan çok gaz üretimi ya da sindirim sistemi kaslarının hareketindeki bozukluk, karında şişkinliğe yol açar. Yemek nizamı yahut besinlere bağlı olarak ortaya çıkan bu durum ayrıyeten kimi hastalıkların habercisi de olabilmektedir.
Beslenme alışkanlıklarınızı düzenleyerek kendinizi gözlemleyin
Yemek yerken yutulan hava, bazen karında şişkinlik hissine neden olur. Ekseriyetle yemeklerden sonra geğirme bu durumun bir sonucudur. Ayrıyeten gazlı ve fermente içecekler de (asitli içecekler, maden suyu gibi) fazladan hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına yol açar.
Besinlerin bağırsaklarda işlenme sürecinde gaz ortaya çıkmakta ve sıkışabilmektedir. Birtakım yüksek lifli yiyecekler insanların büyük ölçülerde gaz üretmesine neden olabilir. Esas fasulye ile mercimek üzere baklagiller ve birtakım tam tahıllar bu duruma yol açabilir. Yağlı yiyecekler sindirimi ve midenin boşalmasını yavaşlatabilir. Bunun tokluk için yararları olabilir (ve muhtemelen kilo vermeye yardımcı olabilir) lakin şişkinlik eğilimi olan beşerler için bir sorun olabilir. Yardımcı olup olmadığını görmek için daha az fasulye ve yağlı yiyecekler yenmelidir.
Gaz sıkışmasına yol açan gıdalar
Barbunya, kuru fasulye ve nohut üzere baklagiller
Sarımsak ve soğan
Brokoli ve lahana üzere yeşil sebzeler.
Süt ve süt eserlerinden peynir ile yoğurt
Bazı meyveler (portakal, kayısı gibi) ile yüksek oranda lif içeren tam tahıllı besinler.
Bu sıkıntılara dikkat!
Asitli mide salgısının yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkan reflü de gaz sıkışmasına neden olan diğer bir nedendir. Halk ortasında mide ekşimesi olarak bilinen reflü hastalığı, asitli mide özsuyunun yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkmaktadır. Yemeğin ağza gelme hissiyle bir arada gaz sıkışması hali reflü hastalarında çok sık görülmektedir.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) nedeniyle bağırsakta hareketlilik ortaya çıkmaktadır. Hastaların birden fazla şişkinlik yaşar ve bunların yaklaşık 60’ı şişkinliği en berbat belirti olarak bildirir. FODMAP ismi verilen karbonhidratlar, bilhassa irritabl bağırsak sendromu olan bireylerde şişkinlik ve öteki sindirim semptomlarına neden olabilir. Bunun için yüksek FODMAP içeren (buğday, soğan, sarımsak, brokoli, lahana, karnabahar, enginar, fasulye, elma, armut ve karpuz) uzak durulması önerilir. Bu kümedeki hastalarda gaz sıkışması sorunu sıkça ortaya çıkmaktadır.
Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması bilhassa ince bağırsakta bakterilerin artmasına neden olabilir. Bakteriler ise gaz oluşumuna yol açabilir.
Çölyak hastalığı da nedenler ortasındadır. Gluten içeren besinleri tüketildiğinde bu kümedeki hastaların bağışıklık sistemi, bağırsak hücrelerine ziyan verebilir. Bağırsak yapısındaki bozulma gaz sıkışmasının nedenidir.
Bağırsak fıtıkları, kabızlık, kolon kanseri, peptik ülser de gaz sıkışmasının nedenleri ortasındadır. Ayrıyeten pankreasın iltihaplandığı ‘pankreatit’ durumunda da gaz sıkışması görülebilir.
Gıda alerjileri ve enzim eksikliği ya da besinin içindeki unsurun sindirilememesi nedeniyle yaşanan besin intoleransları gaz oluşumunda tesirlidir. Mesela laktoz intoleransı, fruktoz intoleransı, yumurta alerjisi ve buğday alerjisi üzere.
Tatlandırıcılar çoklukla şekere alternatif olarak kabul edilir. Fakat yüksek ölçülerde sindirim sıkıntılarına neden olabilirler. Kalın bağırsağınızdaki bakteriler tatlandırıcıları sindirirken gaz da üretebilir.
Gaz sıkışması ve şişkinliğe yeterli gelecek öneriler
İnsanların yaklaşık 16-30’unda tertipli olarak şişkinlik ve gaz sıkışması yaşadıkları belirlenmiştir. Gaz sıkışması ve şişkinlik konusunda kimi pratik önlemler alınabilir. Bunlar şöyle sıralanmaktadır:
- Şişkinlik ve gaz sıkışması sorunu yaşayan bireyler, ekseriyetle midede yiyeceklere karşı artan hassasiyete sahiptir. Bu nedenle, daha küçük ve az öğünler halinde yemek çok yararlı olabilir.
- Besinleri âlâ çiğnemek çok kıymetlidir. Besinlerin küçük modüller halinde yeterlice çiğnenmesi yutulan hava ölçüsünü da azaltacaktır.
- Bazı yiyecekler başkalarından daha fazla gaza yahut şişkinliğe neden olduğunu anlamak için bir yiyecek günlüğü tutulmalıdır.
- Sakız çiğnemek, pipet kullanmak, konuşurken yahut çabuk yemek de artan ölçüde hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına neden olur.
- Gaz sıkışmasına neden olan ksilitol, sorbitol ve mannitol üzere tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.
- Kabızlık, şişkinliği ve gaz sıkışmasını artırır. Artan su alımı ve fizikî aktivite kabızlığa karşı tesirli olabilir.
- Probiyotik destekleri, bağırsaktaki bakteri ortamını güzelleştirdiği için gaz ve şişkinlik semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Şişkinlik ve gaz sıkışması ayrıyeten sindirim sistemindeki kasların fonksiyonunun değişmesinden de kaynaklanabilir. Kas spazmlarını azaltmaya yardımcı olabilecek ‘antispazmolitik’ ismi verilen ilaçların faydalı olduğu belirlenmiştir. Nane yağı, benzeri formda fonksiyon gördüğüne inanılan doğal bir unsurdur. Nane yağının, en azından IBS hastalarında şişkinlik ve öbür sindirim semptomlarına karşı tesirli olduğu bilinmektedir.
- Simetikon etken unsurlu ilaçlar; şişkinlik, gaz ve gerilmeyi azaltır. Lubiproston ve linaklotide etken unsurlu ilaçlar ise kabızlık sorunu yaşayan irritabl bağırsak sendromundaki şişkinliğin azalmasını sağlamaktadır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
