Sanayinin gelişmesiyle birlikte artan tüketim, besin ambalajlamanın kıymetini de artırdı. Uzmanlar, gerçek seçilen bir ambalajın, gıdayı dış etkenlerden koruyarak kalite kayıplarını azaltacağını ve eserin raf ömrünü uzattığını belirtiyor. Pandemi sürecinde besin ambalajlamasının arttığını kaydeden uzmanlar, besin güvenliği için çiğ yiyeceklere dokunulduğunda ve yemek hazırlama sırasında ellerin sıklıkla yıkanmasını, yiyeceklerle temas eden yüzey ve ekipmanların paklığına dikkat edilmesini ve çiğ et eserlerinin başka besin eserlerinden başka tutulması gerektiğini vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekoklu Besin Teknolojisi Program Lideri Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay ve Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Besin Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Dr. İsra Toptancı, besin ambalajlama konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, endüstrinin gelişmesiyle dünyada insanlığın büyük bir kısmının ziraî alanlardan uzaklaştığını, beslenme gereksinimlerini karşılamak gayesiyle çoğunlukla işlenmiş ve paketlenmiş besinlere yöneldiğini belirterek “Bu açıdan besin kalitesini korumak, güvenliği artırmak ve hasat sonrası kayıpları azaltmak, sürdürülebilir bir besin sisteminin temel amaçlarıdır. Besinin üretiminde çıkış kalitesi ne kadar yüksek düzeyde olursa olsun âlâ bir muhafaza teknolojisi uygulanmazsa tüketicinin o eser için algıladığı kalite niteliklerinde kıymetli kayıplar meydana gelecektir. Bu da güç ve maliyet kayıpları demektir.” dedi.
Doğru ambalaj eserin raf ömrünü uzatır
Bu kayıpları önlemek için ambalajların devreye girdiğini ve besin sanayisinde çok kıymetli bir yeri olduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, “Gıda sanayisinde ambalaj gereçleri, gıdayı depolama ve taşıma kademelerinde, mikrobiyal, fizikî ve kimyasal kontaminasyondan korumak gayesiyle kullanılmaktadır ve bu nedenle besin üretiminde mecburî bir öge olarak rol almaktadır. Taze ve işlenmiş besin sanayisinde çiftlikten tüketiciye taze ve işlenmiş besin eserlerini işlemek, saklamak ve dağıtmak için çok çeşitli ambalaj materyalleri ve ambalaj formatları kullanılmaktadır. En temel formu ile ambalajlama, içerisinde bütünlüğünü koruduğu eseri koruma eden, eser özelliğinin devamlılığını sağlayan ve alıcıya eser hakkında bilgi veren sistemlerdir. Yanlışsız seçilen bir ambalaj, gıdayı dış etkenlerden koruyarak kalite kayıplarını azaltır ve eserin raf ömrünü uzatır.”
Gıdanın yanlışsız ambalajlanması çok önemli
Gıda alanında en kıymetli bahislerden birinin besinlerin ambalajlanması olduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, “Ambalajın temel misyonu, besinin kısmından koparıldıktan sonra ve kesim anından sonra ham eserlerin yahut işlenmemiş taze eserlerin süreç sonrası özelliklerini koruyarak istenilen kalitede tüketiciye ulaştırmaktır.” dedi.
Gıda ve ambalaj etkileşimine dikkat!
Gıda ambalajının, ambalaj gereci ve besinin kimyasal özellikleri gereği, ambalajlama ve depolama sıcaklığı, UV ışığına maruz kalma ve eserin depolama müddeti üzere şartlara bağlı olarak ambalaj malzemesi besinin etkileşebildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, besin ile ambalaj etkileşimi sonucu istenmeyen durumların ortaya çıktığını söyledi.
Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, bunları korozyon, sülfür kararması ve migrasyon olarak sıraladı.
Korozyon: Teneke ambalajlarda besinde kalite kaybına yol açan ve raf ömrünü kısıtlayan en önemli değişimlerdir. Burada besinin renk, koku ve tadında bozulmalar ortaya çıkmaktadır. Bilhassa doymamış yağ asitleri içeren yağ oranı yüksek besinlerin oksijenle süratli bir halde oksidasyona uğradığı süreçlerdir.
Sülfür kararması: Bilhassa yüksek oranda protein içeren eserler, laksız yahut gözenek içeren laklı kutularda konserve yapılınca, kutu iç yüzeyinde esmer, siyah ve koyu mavi lekeler oluşmaktadır. Her iki durumda da kutu dış yüzeyi laklanmalıdır, kalay kaplama ölçüsüne dikkat edilmeli ve tenekenin çizilip kalay katmanının ziyan görmesi önlenmelidir.
Migrasyon: Bu etkileşim, besin ile temas halinde bulunan ambalaj gerecinden besinlere ayrıyeten besinden ambalaja yanlışsız gerçekleşen bulaşmalara neden olmaktadır. Bu noktada kıymetli olan hangi besin ile hangi ambalaj malzemesinin hangi sıcaklıkta ve ne kadar müddette temas edeceği mevzusudur.
Dr. Öğr. Üyesi Salih Tuncay, tavsiyelerini şöyle sıraladı:
- Gıda ambalajı besin ile etkileşime girmeyecek husustan yapılmış olmalıdır.
- Gıda ışığa karşı hassas ise ambalaj hususunun ışık geçirgenliği düşük olmalıdır.
- Gıda hususu gaza karşı hassas ise besin unsuru modifiye atmosferde paketlenmişse, ambalaj unsurunun gaz geçirmezlik özelliği yüksek olmalıdır.
- Yine besin hususu neme karşı hassassa yahut besinin nem içeriği korunmak isteniyorsa nem ve buhar geçirgenliğine karşı bariyer oluşturmalıdır.
Pandemi sürecinde besinlerde ambalajlama arttı
Öğr. Gör. Dr. İsra Toptancı ise pandemi mühletince hazır besinlere ve ambalajlı besinlere talep arttığını belirterek “İnsanlar artık daha hijyenik ve muteber olduğunu düşündükleri için ambalajlı eserleri daha fazla tercih etmeye başlamıştır. Besinlerde ambalajlama artmıştır. Bunun da değerli örneği temel besin unsuru olan ekmektir. Bilhassa kilitli kapak sistemi bulunan ambalajlar tüketiciler tarafından daha çok ilgi görmüştür. Besinlere elle temasın engellenmesi konusunda toplumda hassasiyet giderek artmış ve besin sanayisi tarafından buna yönelik ambalajlama tekniklerini devreye alınmıştır. Pandemi periyodunda bunun en bariz göstergesi pazarlarda kilo ile satılan meyve ve sebzelerin poşetlenerek kiloluk paketler halinde satılmış, tüketicinin elle seçerek alışverişine kısıt getirilmiştir.” diye konuştu.
Gıda ile yayılım düşüktür
Dr. İsra Toptancı, Covid hastalığının yayılma yolları ortasında besin ile yayılımın çok düşük olduğu görüşü yaygın bir görüş olduğunu belirterek “Hastalık yapan tesiri çok düşüktür. Hastalığın en yaygın ve en süratli yayılımı ağır virüs yükünün olduğu yerlerde solonum yoluyladır. Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi (EFSA) ise yapılan çalışmaların izlendiğini ve besinin virüsün mümkün bir kaynağı yahut bulaşma yolu olduğuna dair hiçbir ispat olmadığını bildirmiştir.”dedi.
Gıda güvenliği için bu tekliflere dikkat!
Dr. İsra Toptancı, FDA’nin ve WHO’nun yaptığı açıklamalara nazaran pandemiden korunmada besin güvenliğinin sağlanması için uyulması gereken temel hijyen kurallarını şöyle sıraladı:
- Çiğ yiyeceklere dokunulduğunda ve yemek hazırlama sırasında eller sıklıkla yıkanmalıdır.
- Yiyeceklerle temas eden yüzey ve ekipmanların paklığına dikkat edilmelidir.
- Çiğ et eserleri öbür besin eserlerinden başka tutulmalıdır, yiyecekler uygun sıcaklıkta (en az 72 °C) pişirilmeli ve oda sıcaklığında uzun müddet bekletilmeden derhal soğutulmalı, çiğ ya da az pişmiş eserlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
Gıda çeşidine nazaran ambalajlama yapılmalıdır
Öğr. Gör. Dr. İsra Toptancı, bilhassa yemek ambalajlarında yapılan yanılgıları da şu biçimde açıkladı: “Yemek ambalajlarında en değerli sorun besin cinsine nazaran besin ambalajlamanın/paketlemenin yapılmamasıdır. Bunun en temel nedeni ise kullanılan ambalajın beyanına yahut etiketinde bulunan kullanım alanına dikkat edilmeden her ambalajın her türlü besinde kullanılmasıdır. Örneğin PVC sinemaların yağlı besinlerle teması uygun değil iken yağlı besinlerin üst kısımları PVC sinemalarla ambalajlanmaktadır. Yeniden alüminyum folyoların asitli besinlerle temasında alüminyum migrasyonu çok yüksek ölçülerde tespit edilmektedir. Bu nedenle ambalajlar kullanılırken, uygunluk beyanlarında/etiketlerinde belirtilen hangi besin ile ne kadar mühlet ve sıcaklıkta temas edeceği kriterleri dikkate alınmalıdır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
