Güzel tadı, beğenilen kokusu ve ağızda bıraktığı aroması ile yaz ve sonbahar aylarında en çok tüketilen meyvelerden biri olan kavun, varlıklı besin içeriğiyle ön plana çıkıyor. Kavun, lifli ve sulu yapısı ile kilo vermeye yardımcı olurken, pek çok sıhhat sorunun önlenmesi sürecine de katkıda bulunuyor. Memorial Kayseri Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Merve Sır, kavunun yararları ve nasıl tüketilmesi gerektiği hakkında bilgi verdi.
Kalorisi düşük, vitamin ve mineral içeriği yüksek
Kavun düşük kalorili ve hayli lifli bir meyvedir. 150 gramında yani bir porsiyon kavunda 1,5 gram lif bulunur. Kavunun 150 gramı tat ve su durumuna nazaran 25-50 kilokalori (kcal) içerir. Çok ölçüde sarı ve turuncu meyve beta karoteni açısından zengindir. Lif içeriği yüksek olan kavun bağırsakların çalışmasına da yardımcı olur.
İçeriğinde cinsine nazaran değişebilen çok sayıda değerli mineral ve vitamin vardır. A, C, B1, B2, B5 vitamini ile potasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, fosfat açısından zengindir. Fitokimyasallar da içermektedir. Likopen ve beta-karoten üzere bitkisel besinler bulunmaktadır.
Bir porsiyon kavunda 11,84 karbonhidrat (g), 2,00 protein (g), 0,18 yağ(g), 1,62 lif (g), 16,20 sodyum (mg), 327,60 potasyum (mg) ve 19,80 kalsiyum (mg), 0,61 vardır.
Kavun, beden hücrelerini UV ışınlarından koruyan bilhassa yüksek bir E vitamini içeriğine sahiptir. Bu fitokimyasallar hür radikalleri yakalar ve hücre hasarını önler. A vitamini karpuzlarda ve tatlı kavunlarda bol ölçüde bulunur. Cildi ve saçı esnek meblağ, göz sıhhati için değerlidir.
Ayrıca kavun çekirdekleri; A, B ve C vitaminleri ile magnezyum içermektedir. İçeriğinde demir, kalsiyum ve kıymetli yağlar bulunmaktadır. Kavun çekirdekleri bütün olarak yutulmamalı, çiğnenmeli, öğütülmeli yahut doğranarak tüketilmelidir.
Olgun tatlı bir kavunda 10 oranında şeker vardır. Bu nedenle 100 gram posa başına yaklaşık 55 kilokaloriyle değerli bir güç kaynağıdır. Yüksek oranda potasyum ve provitaminin yanı sıra A vitamini ile pahalı kalsiyum, C, B1 ve B2 vitamini, fosfor ve demir kıymetleriyle dikkat çeker. Kavunun ana kısmı yaklaşık 85’i sudan oluşur.
Özellikle spor aktivitelerinden sonra yahut ortalarda mükemmel bir susuzluk gidericidir.
Kavunun en çok bilinen yararları şöyle sıralanmaktadır:
- Bağışıklık sistemini güçlendirir. Sistemli olarak tüketildiğinde içeriğindeki potasyum ve C vitamini bağışıklık sistemini takviyeler. Bağışıklık sistemi güçlendirdiği için hastalıklara karşı beden direnci sağlar.
- Damar tıkanıklığını önlemede tesirlidir. Kalbe ve kansızlığa uygun gelir, tansiyonu düzenler. Kavunu çoka kaçmamak kaidesiyle kalp hastalarının tüketmesi gerekir. Varlıklı besin pahaları nedeniyle kansızlık sorunu olanlarda tesirlidir. Ayrıyeten kalp krizi riskini düşürür. Kalp damar sorunu olanların bilhassa yaz aylarında kavunu tertipli olarak tüketmeleri önerilir.
- Böbrek taşları ve kumlarının düşmesine yardımcı olur.
- Yatıştırıcı tesiri nedeniyle hudut sistemi üzerinde olumlu tesire sahiptir. Uyku sorunu olanlara âlâ gelir.
- İdrar söktürücü özelliği vardır. Kabızlığa düzgün gelir.
- Cildi nemlendirir, romatizma ağrılarını hafifletir.
- Sindirilmesi kolay olan meyveler ortasında yer alan kavun, kilo vermek isteyen lakin metabolizma suratı yavaş olanlara önerilir. Diyet programlarında yer alan kavun süratli bir formda kilo vermeyi sağlamakta ve metabolizmayı da hızlandırmaktadır.
Kavun alırken dikkat etmeniz gerekenler
Olgunlaşması uzun süren kavunu alırken kimi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır. Öncelikle olgun olanları tercih edilmelidir. Fakat kabuğu nedeniyle olgunluk derecesi belirlenememektedir. Lakin koku ve kabuğu olgunluğu konusunda ipuçları vermektedir. Bu nedenle kavun alırken kabuğu çok sert olmayan, kabuğunda çatlak yahut ezik bulunmayan, beğenilen ve tatlı kokulu olanları tercih edilmelidir. Kabuğa bastırıldığında hissedilen yumuşaklık olgunluk derecesini belirtmektedir. Olgun kavunlar aromatiktir. Bu nedenle satın alırken ağır bir koku yayanlar belirlenip alınmalıdır.
Kavunu ikiye bölüp streçleyerek koruma edin
Kabuğu sağlam olarak dilimlenmemiş kavun, serin bir yerde bir hafta saklanabilir. Dilimlenmiş kavunlar yakından incelenmeli ve küf denetimi yapılmalıdır. Küçük ebatta dilimlenen kavunlar çok çabuk bozulur. İkiye kesilmiş kavun buzdolabında meselesiz bir halde saklanabilir lakin streç sinema ile kaplanmalıdır. Çabuk bozulmaması için dilimleme sırasında kavunun çekirdekleri büsbütün çıkarılmalıdır. Kavunlar, üretim sırasında ya da sonrasında makûs hijyen şartlarında patojenlerle temas edebilir. Ayrıyeten, enfekte şahıslar, uygun biçimde hijyenik değillerse patojenleri direkt kavuna bulaştırabilir.
Patojenler eller yoluyla yahut kontamine mutfak eşyaları (bıçaklar, tahtalar) yoluyla insanlara bulaşabilir. Besin enfeksiyonu riskini en aza indirmek için, kavun dilimlerken genel mutfak hijyeni kurallarına uyulması değerlidir: Ellerin yıkanması, pak bıçak ve kesme tahtaları kullanılması çapraz bulaşmayı önleyecektir. Bu kurallar toplu yemek yapan işletmelerde de katiyetle uygulanmalıdır.
Çocuklar için de çok yararlı
Aşırıya kaçmamak kuralıyla kavun her öğün tüketilebilir. Kavun kahvaltıda tüketilebileceği üzere yemeklerden sonra ve tokluk hissi vermesi nedeniyle orta öğün olarak tercih edilebilir.
A ve C vitamini açısından güçlü olan kavun, potasyum ve kalsiyum içeriği nedeniyle çocukların mutlaka tüketmesi gereken bir besindir. Kolay yenebilir olması, tadı ve kokusu nedeniyle çocuklar tarafından da tercih edilmektedir. 8-9 aylık bebeklerde öbür meyveler üzere ezildikten sonra az ölçüde verilmelidir. Çocukların kavuna karşı rastgele bir alerjisi yoksa tüketmeleri muhakkak önerilmektedir.
Şeker hastaları dikkat etmeli
Şeker içeriği yüksek olan kavunun çok tüketimi kimi meselelere neden olabilir. Şeker hastaları fazla tüketmemeli, en azından ne kadar tüketeceği uzman hekim ve diyetisyenler tarafından belirlenmelidir. Kavun alerjisi olanlar bu meyveden uzak durmalıdır. Kavuna karşı çok düzeyde alerjisi olanlarda ‘anafilaksi’ olarak bilinen şiddetli bir tepki ortaya çıkabilmektedir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
