Covid-19 enfeksiyonunun bedenimizdeki tesirlerine yönelik bilgilerine her gün bir yenisi ekleniyor. Birinci başlarda teneffüs sistemi üzerindeki tahribatı ile dikkat çeken virüsün, hudut sistemini de etkileyerek inme üzere ölümcül risklerin artmasına yol açtığı artık biliniyor. Bu nedenle bilhassa yüksek tansiyon, diyabet ve kalp-damar hastalığı olanların pandemi periyodunda daha dikkatli olması gerektiğini vurgulayan Acıbadem Taksim Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, enfeksiyon sonrasında çeşitli hudut sistemi hastalıkları ve inme görülebileceğini belirtiyor. Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı uzayan Covid sonrasına yönelik kıymetli ikazlar ve tekliflerde bulundu.
Ani başlayan güç kaybı, konuşma ve istikrar bozukluklarına dikkat!
Halk ortasında “inme” olarak tabir edilen “serebrovasküler” yani “beyin damar”hastalığı her yaşta ortaya çıkabilirken, çoğunlukla erkeklerde 70 bayanlarda 75 yaş civarında görülüyor. Dünya Sıhhat Örgütü inme tablosunu “damarsal bir sebebe bağlı olan, ani başlangıçlı ve süratli gelişim gösteren, 24 saat ya da daha uzun vadeli, mevte de yol açabilen beyin işlev bozukluğu” diye tanımlıyor. İnme belirtilerinin “vücudun bir tarafında güç ve his kaybı, konuşma bozukluğu, istikrar bozukluğu, bir tarafı görememe, istikrar kaybı” olabileceğini kaydeden Acıbadem Taksim Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, “İnme tablosunu birinci olarak ‘beyin kanaması/hemorajik inme’ ve ‘beyin damar tıkanıklığı/iskemik inme’ biçiminde 2 ana kümede ele alabiliriz. Kanama beynin kendi dokusu içinde olabileceği üzere beyin ile beyni saran zarlar ortasında da meydana gelebilir. Damar tıkanıklığı ya da tekrar halk ortasında ‘pıhtı atması’ olarak bilinen tablo ise büyük atardamarlardaki darlığın kritik bir seviyeyi aşması, bu damarlardan kopan bir pıhtının daha ilerideki bir damarı tıkaması yahut daha küçük damarlardaki tıkanıklıklara bağlı olabilir. Ayrıyeten kimi kalp hastalıklarında kalpte oluşan pıhtı da beyin damarlarını tıkayabilir.” diyor.
Risk kümesi daha dikkatli olmalı
Özellikle yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol, uyku apne sendromu ve kalp hastalıkları inme riskini artırıyor. Covid-19 virüsünün yol açtığı enfeksiyonun hudut sistemi üzerine tesirlerinin de yavaş yavaş ortaya çıkmasıyla birlikte inmeye karşı korunaklı olmanın daha büyük değer kazandığını söyleyen Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, Covid-19’un hudut sistemi üzerindeki tesirleri hakkında şu bilgileri veriyor: “Covid-19 enfeksiyonu nedeniyle hudut sisteminin çabucak her düzeyinde tutulum olabiliyor. Baş ağrısı üzere görece saf olan etkilenmeler olabildiği üzere beyinde inflamasyon yani ‘yangı’ halinde kendini gösteren beyin iltihabı ya da omurilik iltihabı üzere daha önemli hastalık tabloları da görüldü. Ayrıyeten epilepsi (sara hastalığı) nöbeti ile karşımıza gelen Covid-19 hastaları oldu. Hudut sisteminin bedene dağılan liflerinin etkilenmesi (polinöropati) sonucu ortaya çıkan güç kaybı ve his bozuklukları da literatürde bildirildi. Covid-19 damarlara da ziyan veren bir enfeksiyon ve damarlardaki ziyan, tıpkı öbür organlar üzere, beyin için de önemli ve kıymetli bir sorun.”
Pıhtılaşma inmeye yol açıyor
Covid-19’un hudut sistemi üzerine bu tesirlerinin inme riskini artırdığını belirten Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, bu durumun nedenlerini “Damar iç yüzünü saran endotel dediğimiz hücrelerde bulunan bir reseptöre bağlanan virüs, bu hücrelerin işlevini bozuyor ve dolayısı ile damar iç yüzeyi pıhtı oluşumuna müsait hale geliyor. Bir öbür neden de olağanda damar içinde akışkan olması gereken kanın bu özelliğini yitirerek pıhtıya dönüşmesi. Bunun sonucunda da damar tıkanıklığı oluşuyor. Virüsün damar tıkanmasının yanında birtakım hastalarda kanamaya da yol açtığı biliniyor.” kelamlarıyla açıklıyor.
MS ataklarını da tetikleyebiliyor
Peki, bu tesirler ne vakit ortaya çıkıyor ve enfeksiyon geçse bile risk devam ediyor mu? Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, Covid-19’un hudut sistemine olan tesirinin bilhassa hastalığın erken devrinde ortaya çıktığını belirtiyor ve ekliyor: “Ancak hastalığı atlattıktan birkaç hafta sonra sinir-kas bileşkesi hastalığı olan Miyastenia Gravis tablosu yaşayan ya da hiçbir klinik belirti vermeden Covid-19’u ayakta geçirdikten sonra birinci sefer MS (Multipl Skleroz) atağı geçiren hastalarla karşılaşıyoruz. Bu da enfeksiyon geçse bile riskin devam edebildiğini düşündürüyor.”
Uzayan Covid’in tesirleri hastaya nazaran değişiyor
Covid-19’un hudut sistemi üzerindeki “Long-Covid” (uzun Covid) tesirleri hastadan hastaya değişiklik gösteriyor. Birtakım hastalarda çok hafif seyrederken bazen ölümcül olabiliyor. “Sinir sisteminin etkilenen yerine nazaran, kalıcı felç tablosu, hafıza sorunları, görme sorunları üzere kalıcı problemler görülebilir.” diyen Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, inme riski yüksek kümelerde süreksiz ya da kalıcı felç görülebileceğini de belirtiyor. Bu riski azaltmak için yapılabilecekler hakkında da bilgi veren Acıbadem Taksim Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Buyruk Tavşanlı, şunları söylüyor: “Öncelikle fazla kilolardan kurtulmak geliyor. Bu da tertipli antrenman ve sağlıklı diyet ile mümkün. Çünkü kilo fazlalığı yüksek tansiyona, insülin direnci ve buna bağlı şeker hastalığına, damarlarda yağ birikimine, özetle genel olarak tüm damarlarda hasara neden olacak düzeneklerin başlamasına neden oluyor. Yüksek tansiyonu, diyabeti olan bireylerin ilaçlarını tertipli almaları ve rutin denetimlerini aksatmamaları kıymetli.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
