McKinsey & Company, 2021 yılına ve daha da ötesine taraf verecek trendleri, ‘küresel ekonomi’,‘iş dünyası’ ve ‘toplumsal yapı’ ana başlıkları altında topladı.
Pandemi kuralları büsbütün geride kaldığında, oluşacak yeni olağanın 2019’un hâkim şartlarına geri dönmek manasına gelemeyeceğine vurgu yapan McKinsey & Company Türkiye Ülke Yöneticisi Can Kendi, 2021 ve sonrasına yönelik trendlerle ilgili yaptığı açıklamada; “McKinsey olarak, COVID-19 salgınının, Nisan 2020’de ‘ekonomik ve toplumsal sistemde önemli bir tekrar yapılanma’ getirebileceğini belirtmiştik. Bugün aşılama çalışmaları süratle sürüyor. Pandemi bir günde geride kalmasa da yeni olağanın bu sene ya da önümüzdeki sene oluşacağı konusunda, dikkatli bir biçimde optimist olmak mümkün. Bu çerçevede, 2021’in dönüşüm yılı olması bekleniyor. 20’nci yüzyıldan bahsederken kullanılan ‘savaş öncesi’ ve savaş sonrası’ tabirleri üzere pandemi de muhtemelen bu yüzyıl için değerli bir mihenk taşı olacak. Gelecek jenerasyonlar, tanımlamalarında, ‘COVID-19 öncesi’ ve ‘COVID-19 sonrası’ periyotlardan bahsedecek. Kurumlarda, düzgün liderlik, dijital üretkenlik, sürdürülebilirlik, inovasyon, işimizin geleceği ve paydaş kapitalizmi trendleriyle açıkladığımız değişimlerin uzun vadede kalıcı bir temel oluşturması mümkün. Gelecek planlarımızı yaparken 2021’in ve ötesinin şekillenmesinde tesirli olacağını öngördüğümüz 13 trendi dikkate almamızın kıymetli olduğunu düşünüyorum” dedi.
Küresel İktisat Trendleri
1. İnancın geri dönüşü
Tüketicilerin de geri dönmesini sağlayan bu trendle, harcamaların artması bekleniyor. Biriken talebin açığa çıkışı, daha evvelki bütün ekonomik krizlerde olduğu üzere, bir ‘intikam alışverişi’ hareketine neden oluyor. Pandemiden en çok etkilenen hizmet dalı; bilhassa restoranlar ve cümbüş yerlerinin, bu geri dönüşte, başka dallara nazaran öne çıkacağı kestirim ediliyor. McKinsey uzmanları, tüketicilerin geri dönüş sürecinin, ülkeden ülkeye de farklılıklar göstereceğini ortaya koyuyor.
2. Tatil gayeli seyahatlerin yine başlaması
Uluslararası seyahatte, pandemiye bağlı hudut kısıtlamaları nedeniyle kriz sürse de Çin’de otel doluluğu ve yurt içi uçuşlardaki yolcu sayısı, Ağustos sonunda geçen yılki düzeylerinin yüzde 90’ını geçti. Ekim’deki Altın Hafta tatili sırasında, 2019’a oranla yüzde 20 düşüşle, 600 milyondan fazla Çinli seyahat etti. Lüks yurtiçi seyahat ise eski seviyesini geçti. Tatil maksatlı seyahatler süratle geri dönerken, makalede; iş seyahatlerinde toparlanma sürecinin, daha evvelki kriz devirlerinde de olduğu üzere farklı olacağı belirtiliyor. Pandemi sırasında teknolojinin faal bir formda kullanımı ve birçok şirketin önümüzdeki yıllarda yüzleşeceği ekonomik kısıtlamalar, McKinsey uzmanlarına nazaran; iş seyahatlerinde uzun devirli yapısal bir değişimin başlangıç işareti olabilir.
3. İnovasyon dalgası ve başlattığı yeni teşebbüsçüler jenerasyonu
İhtiyaçlar, icatları doğuruyor ve kaos teşebbüsçüler için alan açıyor. Daha evvel yaşanan ekonomik krizlerin bilakis, bu sefer yeni açılan küçük işletmelerin sayısında kıymetli oranda artış görülüyor. Örneğin ABD’de, yalnızca 2020’nin üçüncü çeyreğinde, 1,5 milyon yeni işletme başvurusu yapıldı. Bu sayı, 2019’un birebir periyodunun iki katıydı. Bunların yanı sıra teşebbüs sermayesi aktivitesi de 2020’nin birinci yarısında çok az gerileme gösterdi.
4. Dördüncü sanayi ihtilalinin hızlanması
Bu hızlanmanın temelinde, dijital takviyeli verimlilik artışının yer aldığı vurgulanıyor. Makalede; ABD’de verimliliğin, 2020’nin ikinci çeyreğinde yüzde 10,6 ve takiben üçüncü çeyreğinde de yüzde 4,6 arttığına dikkat çekiliyor. Geçmişte çığır açan teknolojilerin, verimliliği artırmaya başlaması 10 yıldan uzun sürüyordu. COVID-19 krizi yapay zekâ ve dijitalleşme üzere alanlarda, bu geçişi birkaç yıla indirdi. Şirketlerin ağır baskı altında çabukla yeni teknolojilere ahenk sağlamaya çalışırken yanılgılar da yaptığını belirten McKinsey uzmanları, başkanlara; şu ana kadar yapılan yeterli şeyleri yapılandırmalarını ve kurumsallaştırmalarını öneriyor.
İş Dünyası Trendleri
McKinsey, iş dünyasında yaşanan değişimde belirleyici rol oynayan tüketici davranış ve tercihlerini anlamak için yaptığı global bir anketin sonuçlarını makalede paylaşıyor. Bu anketin uygulandığı 13 büyük ülkeden dokuzunda, tüketicilerin en az üçte ikisi yeni alışveriş formları denediklerini söylüyor. Ayrıyeten, ankete katılanların yüzde 65’inden fazlası buna devam etmeyi düşündüklerini belirtiyor.
1. Online Perakende
‘Online perakendeye geçiş’in süratle devam edeceği ve kalıcı olacağını vurgulanıyor. Makalede; ABD’de 2019 yılında, e-ticaretin 2024’e gelindiğinde yüzde 24’lük bir yaygınlığa ulaşacağı öngörüsü hatırlatılıyor ve bu iddiaların ötesindeki gerçekleşmeye dikkate çekiliyor. ABD’de e-ticaret, Temmuz 2020’de toplam perakende satışlarının yüzde 33’üne ulaşmıştı.
Küresel olarak değerlendirildiğinde de 2020’nin birinci yarısında görülen e-ticaret artışı, evvelki on seneye eşitti. Bu gelişmenin ayrıntılarına inildiğinde birtakım noktalara dikkat etmek gerekiyor. Online alışveriş yapan tüketicilerde, marka sadakatinin az olması, bu noktaların başında geliyor. Öbür bir nokta da yakın vakitli bir McKinsey anketinde tüketim malları şirketlerinin yalnızca yüzde 60’ının, e-ticaret büyüme fırsatlarını yakalamaya kısmen dahi olsa hazırlıklı olduğunu söylemesi. Şirketlerin bu tarafta hareket etmesi ve hazırlıklarını süratle tamamlamaya çalışması büyük değer taşıyor. Çünkü yönelim açık, birden fazla tüketici online alışverişe kayıyor ve şirketlerin hazırlıklı olması tüketicinin marka sadakatinde rol oynayabiliyor.
2. Tedarik zincirinde yine dengelenme
COVID-19, birden fazla şirketin, uzun ve karmaşık tedarik zincirlerindeki zayıf noktalarını açığa çıkardı. Tek bir ülke, hatta tek bir fabrikanın kapanması, şirketlerin global üretimini durma noktasına getirince, ‘tedarik zincirindeki tekrar dengelenme’ başladı. McKinsey uzmanları bu trend sonucunda; küresel mal ihracatının dörtte birinin, 2025’e kadar istikamet değiştirebileceğini öngörüyor. Bu, yaklaşık 4,5 trilyon dolarlık bir ihracat hacmi manasına geliyor. Makaleye nazaran; bu devirde şirketler, tedarik zincirlerini incelemeye başladıklarında, üç şey fark etti. Bunlar; aksamaların olağan olması, sanayi 4.0 sayesinde üretimde ülkelere bağlı maliyet farklarının daralması ve tedarik zincirindeki şirketlere üretim yapan alt tedarikçilerle ilgili bilgi eksikliğiydi. Şirketler, bunları dikkate alarak hem otomasyon hem de yapay zekâ, bilgi analitiği alanlarındaki gelişmelerden faydalanarak tedarik zincirlerini tekrar dengeliyor.
3. ‘İşimizin Geleceği’ beklenenden evvel geliyor
Pandemi, farklı sanayilerdeki on milyonlarca insanı, bir günde konuttan çalışmaya geçmek zorunda bıraktı. Böylelikle, önündeki kültürel ve teknolojik bariyerler yıkılan uzaktan çalışma modelinin, kısıtları ve yararları geçen kısa vakit içinde daha da netleşti. Bu hususta McKinsey Küresel Institute (MGI) tarafından gerçekleştirilen çalışmaya nazaran; çalışanların yüzde 20’si, haftanın 3 ila 5 günü uzaktan çalışarak verimliliklerini koruyabiliyor. Bu trend, yalnızca COVID-19 salgınından ötürü değil, otomasyon ve dijitalleşmedeki ilerlemeler de bunu mümkün kıldığı için gerçekleşiyor. Makalede, ofisten uzakta çalışmaya geçişle ilgili iki değerli zorluğa dikkat çekiliyor. Bu süreçte hem ofisin tertibe tam olarak ne getirdiğinin sistematik kıymetlendirilmesi hem de iş gücünün otomasyon, dijitalleşme ve öbür teknolojilere ahenk sağlaması için desteklenmesi gerekiyor. McKinsey uzmanları, çalışanlara, eğitimlerle yeni maharetler kazandırmanın, maliyetlerin üstünde yarar sağladığını belirtiyor. Ayrıyeten, bu yatırımın; çalışan bağlılığı, müşteri memnuniyeti ve olumlu marka algısı üzerindeki tesirleri de hatırlatılıyor.
4. Biyofarma ihtilalinin güçlenmesi
Pandemi, genel olarak iş dünyasında süreçleri hızlandırdığı üzere, medikal inovasyona da önemli bir ivme kazandırabilir. Mecburilik kelam konusu olunca bunun mümkün olduğu görüldü. COVID-19 genom sekanslaması birkaç haftada gerçekleşmekle kalmadı, aşılar da bir yıldan kısa müddette geliştirildi. McKinsey uzmanları, daha büyük bir değişim potansiyelinin; biyomühendislik, genetik dizileme, programlama, data analitiği, otomasyon, makine tahsili ve yapay zekâ üzere çeşitli maharetlerin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkacağını belirtiyor. McKinsey Küresel Enstitüsü (MGI), bu gelişmeyi ‘Biyo-Devrim’ olarak isimlendiriyor. Mayıs 2020’de yayınlanan bir raporda MGI, ‘küresel hastalık yükünün yüzde 45’inin, bugün bilimsel olarak mümkün olan hünerlerle çözülebileceğini’ açıkladı. Örneğin; genom düzenleme teknolojileri senede 250 bin kişiyi öldüren sıtmaya deva bulabilir. Hücresel terapiler, ziyan görmüş hücre ve dokuları onarabilir ve hatta yenileyebilir. Yeni çeşit aşılar kanser ve kalp hastalıkları üzere bulaşıcı olmayan hastalıklara da uygulanabilir. Biyo-devrimin potansiyeli, sıhhatin ötesine de uzanıyor. MGI raporlarına nazaran; global iktisadın fizikî girdilerinin yüzde 60’ını biyolojik olarak üretmek, teoride mümkün. Biyo-devrim, önümüzdeki on yılda trilyonlarca dolarlık ekonomik tesir yaratabilir.
5. Portföylerin yine yapılanması hızlanıyor
Pandemiyle birlikte kimi sanayiler yükselişe geçerken kimileri da önemli formda düştü. İktisat yeni normaline oturunca, yaşanan sektörel farklılıkların daralması ve sanayilerin kriz öncesine yakın konumlarına dönmeleri beklenebilir. Bununla birlikte, kesimler içindeki dinamiklerin nasıl değişeceğini öngörmek daha güç olabilir. Bundan evvelki krizlerden, kuvvetliler daha kuvvetli çıktı. Zayıflarsa daha da zayıfladı, tümden kapandı ya da satın alındı. McKinsey uzmanları, pandemi devrinde de dayanıklılığı yüksek, sağlıklı bilançolara sahip şirketlerin; yeni fırsatlar arayışında olacağını ve önemli boyutlu portföy değişimi görmeyi beklediklerini belirtiyor. Bu duruma ek olarak, global özel sermayenin elinde bulunan yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık yatırıma hazır kaynağın da portföy değişiminde belirleyici rol oynaması bekleniyor. Global krizlerde yapılan özel sermaye yatırımlarının geri dönüşlerinin, âlâ periyotlarda yapılanlara nazaran daha yüksek olduğu biliniyor. Bu nedenle makalede, özel sermaye sanayisinin önümüzdeki periyotta yeni yatırım imkanlarını takip edeceği kestirimi yer alıyor.
6. Yeşil Güzelleşme
2008-2009 finansal kriziyle başa çıkmak için çok sayıda devlet, teşvik programı uygulanmıştı fakat bunların çok azı iklimsel ya da çevresel hareketleri içeriyordu. Pandeminin ekonomik tesirleriyle çabada, durumun farklı olduğu görülüyor. Tüm ülkeler değilse de büyük çoğunluğu toparlanma planlarını var olan çevresel siyaset önceliklerini ilerletmek için kullanıyor. Avrupa Birliği 880 milyar dolarlık COVID-19 kriz planının yüzde 30’unu iklim değişikliği ile ilgili önlemlerde kullanmayı planlıyor. Kanada toparlanmayı iklim maksatlarıyla birleştiriyor. Kolombiya 180 milyon ağaç ekiyor. Japonya ve Güney Kore 2050’de, Çin ise 2060 yılında, net karbon emisyonunu sıfıra indirme kelamı verdi. Bütün bunlar, sürdürülebilirliğin hükümetler seviyesinde yeni normal’in öncelikli konusu olduğunu gösteriyor.
Şirketler tarafına bakıldığında da sürdürülebilirlik konusunda tüketici beklentilerinin arttığı görülüyor. McKinsey uzmanları, tüketici beklentilerinin yanı sıra yeşil iktisadın sunduğu büyüme imkanlarını öne çıkarıyor.
Toplumsal Yapı Trendleri
1. Sıhhat sisteminin yenilenmesi
COVID-19 salgınıyla çaba sürecinden alınan dersler, daha kuvvetli sıhhat sistemleri inşa etmeye yol açabilir. Halk sıhhati altyapısının uygunlaştırılması ve sıhhat sisteminin dijital dönüşümün sunduğu imkanlar kullanılarak çağdaşlaştırılması, bu hususta, üzerinde çalışılması gereken iki alanı oluşturuyor. İşletmeler açısından bakıldığında da iş verenlerin yeni olağanın sağlıklı iş ortamını tasarlamaya odaklanmaları ve çalışanlarının sıhhatine yatırım yapmaları bekleniyor.
2. Ülkelerin olağanlaşma süreci
Pandemi tesirleri azaldıkça, ülkelerin mali ıstıraplarıyla nasıl başa çıkacaklarını düşünmeleri gerekecek. McKinsey uzmanları, uzun vadeli ve tesirli yanıtın büyüme ve verimlilik olduğunu belirtiyor.
3. Paydaş kapitalizmi
İşletmeler ve modülü oldukları toplum ortasında bir köprü misyonu üstlenen paydaş kapitalizmi, pandemide daha da değerli hale geldi. Paydaş kapitalizminin; şirketlerde kâr maksadı güdülmemesi olarak anlaşılmaması gerektiğini vurgulayan McKinsey uzmanları, kıymetli olanın, zati değerlendirilebilen bir ölçüt olan kâra bir ‘amaç’ kazandırmak olduğunu söylüyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
