Son aylarda bilhassa Marmara denizinde tesirli olan müsilajın en büyük sebebinin insan faktörü olduğuna dikkat çeken uzmanlar, sevgi temelli bir etraf anlayışına gereksinim olduğunun altını çiziyor. Öncelikle hayat usulümüzü ve tüketim alışkanlıklarımızı yine gözden geçirmemiz gerektiğini belirten uzmanlar, “Mütevazı olabilirsek tabiata ve etrafa verdiğimiz ziyanları da azaltabiliriz. Bilinçsiz tüketim odaklı hayat üslubumuzdan taviz vermeden bu sorunu çözmemiz mümkün değil.” değerlendirmesinde bulunuyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi İdeoloji Kısım Lideri, Etraf İdeolojisi Uzmanı Prof. Dr. İbrahim Özdemir, son devirlerde bilhassa Marmara Denizini tesiri altına alan müsilaj sorunu ve çevrecilik konusuna ait kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
Sevgi temelli çevreciliğe muhtaçlığımız var
Müsilajın oluşmasındaki en büyük sebebin insan faktörü olduğunu belirten Özdemir, “Genelde denizlerin kirlenmesinde ve deniz salyasının oluşmasında temel etkenlere baktığımızda bilhassa mesken ve sanayi kaynaklı atıklar, arıtım düzeylerindeki yetersizlikler, çok balık avı, kıyı şeridinin tahribatı, taban tarama ve boşaltma faaliyetleri ile ağır gemi trafiği dikkat çekiyor. Bunların hepsi insan kaynaklı. Her şeyin temeli sevgi ve aşk. Sevgi temelli bir çevreciliğe gereksinimimiz var.” dedi.
Mart ayından bu yana giderek yayılan, balıkçılık faaliyetlerini adeta durduran ve halkta tedirginliğe sebep olan müsilajın Marmara denizini tehdit ettiğini söz eden Prof. Dr. İbrahim Özdemir, “Marmara Denizi’nin yüzeyinde ve altında görülen bu sorunun kaynağı Marmara’da kirlenmeden dolayı ortaya çıkan birçok sorunlarla karşı karşıyayız. Bilim adamlarımız ‘denizdeki biyolojik üretimin başlangıcının, birinci basamağını teşkil eden fitoplankton dediğimiz mikroskobik bitkiciklerin çok çoğalması sonucu, ortamda ortaya çıkan birtakım koşullara reaksiyon olarak bıraktıkları salgıyı’ müsilaj olarak isimlendiriliyor. Genelde denizlerin kirlenmesinde ve deniz salyasının oluşmasında temel etkenlere baktığımızda bilhassa mesken ve sanayi kaynaklı atıklar, arıtım düzeylerindeki yetersizlikler, çok balık avı, kıyı şeridinin tahribatı, taban tarama ve boşaltma faaliyetleri ve ağır gemi trafiği dikkat çekiyor.” dedi.
Körlük, salgın bir hastalık üzere toplumu sardı
Dereleri, ırmakları, gölleri ve denizleriyle tabiatın canlı bir bütün olduğunu belirten Özdemir, şunları söyledi:
“Bizim olumsuz davranış ve tüketim şeklimizden tüm tabiatın etkilendiğini 1960’lı yıllardan bu yana biliyoruz. Amerikalı bilim bayanı Rachel Carson, ‘Sessiz Bahar’ isimli kitabıyla bizi daha o vakitler uyarmıştı. Bu kitap tüm dünyada çevreci hareketlerin el kitabı oldu. Lakin suları, ırmakları, gölleri ve denizleri kirleten sanayi kuruluşları bu ihtarlara kulak tıkadılar. Tarım ilaçlarını kullanan çiftçiler de, kullandıkları tarım ilaçlarının uzun vadedeki sonuçlarını düşünmediler. Vakitle etraf şuuru gelişti. Etraf Bakanlıkları kuruldu. Etraf mevzuatı gelişti. Bütün dünyada etraf şuuru gelişmeye başladı. Lakin para kazanma hırsı, daha doğrusu daha çok kazanma hırsı ve gelecekle ilgili körlük, mümkün sorunları görmemizi engelledi. Canlı bir organizma olan deniz ekolojisinin, denize bıraktığımız yahut döktüğümüz sanayi atıkları başta olmak üzere her çeşit kimyevî atıktan etkilenerek bozulacağını; bunun da denizde yaşayan canlıları ve bunlara bağlı dalları etkileyeceğini biliyorduk. Ancak bilmezden geldik. Etraf hassasiyeti olan birtakım beşerler hâriç ilim adamları da gereğince ikaz vazifelerini yapmadılar yahut yapamadılar. Sanayi kuruluşları atıklar için filtre taktırma masrafına girmediler. Devlet ve vatandaş da gereğini yapmadı. Bilhassa tarım ilaçlarını bilinçsizce kullanan vatandaşlar da sorumluluklarının farkında olmalılardı. Deniz eserleriyle geçimlerini temin edenler de kirlenen ve bozulan deniz ekolojisiyle ilgili seslerini gereğince çıkarmadılar. Özcesi, âdetâ 1998 Nobel Edebiyat Mükafatı sâhibi Jose Saramago’nun en ünlü romanı olan ‘Körlük’teki bir durumla karşı karşıyayız. Başta Marmara denizinin vefatı olmak üzere yıllarca etrafımızda olup-biten etraf katliamlarını görmezden geldik. Körlük, salgın bir hastalık üzere toplumu sardı.”
Müsilaj, deniz suyuna giren ışığı azaltıyor
Marmara denizinde müsilajın birinci defa 2007 yılının Eylül-Ekim aylarında gözlemlendiğini vurgulayan Özdemir, “Şu an Marmara Denizinde yaşandığı üzere ağır ve kalıcı olması doğal değil. Bunun insan kaynaklı birçok sebepleri var. İki yıl evvel ziyaret ettiğim Maldiv Adalarında mercan resiflerinin kararması ve ölmesi olayını şahsen gördüm. Mercanlar canlı varlıklar. Lakin okyanusların kirlenmesiyle onlar da ölmeye başlamış. Başta Avusturalya olmak üzere birçok bölgede 50 yıl öncesine nazaran birçok mercan resifleri yok olmuş. En büyük sebebi ise okyanus ekolojisini dikkate almayan, insan kaynaklı faaliyetler olduğunu bilim insanları söylüyor. Deniz salyasının ortaya çıkışına baktığımızda sanayi ve mesken atıklarının hiçbir filtreleme yapmadan yahut gereğince filtrelemeden denize boşaltımının en kıymetli etkenler olarak önümüze çıkıyor. Buna bilinçsiz kullanılan tarım ilaçlarının yağmur ve seller ile denize karışmasını da ekleyebiliriz. Denizde oluşan müsilaj, deniz suyuna giren ışığı azaltıyor. Fotosentezin engellenmesi ile deniz ekolojisinde zincirleme meseleler ortaya çıkıyor. Çok hassas dengelerden oluşan deniz ekolojisinin ani ve ağır gelişen müsilaja bağlı olarak denizde yaşayan canlıların vefatı kaçınılmaz oluyor. Dahası ekosistemin dirençliliği yâni kendini yenileme kapasitesinde düşüş meydana geliyor ve önemli halde ziyan görüyor. Bunun da yakın ve uzun vâdeli sonuçları olacak.” formunda vurgu yaptı.
Sevgi temelli bir çevreciliğe muhtaçlığımız var
İnsan-doğa ilgisinin başlamasıyla, doğayı etkilediğimizin bir gerçek olduğunu belirten Özdemir; “Sanayi öncesi toplumlarda tabiat insanın kendisine verdiği bu tahribatı tâmir edebiliyordu. Asıl sorun tabiatın kendini tamir edemeyeceği ölçüde sanayi ve kimyevî atıkların tabiata boşatılmasıyla başladı. Meselâ bir plastik, bin yıl da geçse çürümüyor ve tabiata ziyan vermeye devam ediyor. Geldiğimiz noktada öncelikle hayat şeklimizi ve tüketim alışkanlıklarımızı tekrar gözden geçirebilirsek; mütevazı olabilirsek tabiata ve etrafa verdiğimiz ziyanları da azaltabiliriz. Bilinçsiz tüketim odaklı hayat biçimimizden taviz vermeden bu sorunu çözmemiz mümkün değil. Nasıl ki pandemi ile gayret için kimi alışkanlıklarımızdan fedakârlık yaptık; konutumuza hapsolduk, maske taktık, fizikî uzaklığa uyduk ve aşı olduk. Motamot bunu üzere öncelikle tabiata büyük bir hürmet ve sevgiyle yaklaşmalıyız. İnsan sevdiği şeyleri korur. Dereleri, denizleri, okyanusları, harika dağları, derin vadileri ve engin ovaları ve içindeki binlerce tıp bitki ve hayvan çeşitliliğini sevmeden çevreyi korumak mümkün mü? Her şeyin temeli sevgi ve aşk. Sevgi temelli bir çevreciliğe gereksinimimiz var.” formunda konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
