Hayatımızda pek çok değişikliğe neden olan koronavirüs salgını sırasında bilhassa imtihana hazırlanan gençler, uzaktan eğitimin sürecinin de tabloya eklenmesi ile daha fazla gerilim ve tasa yaşadı. Tüm bunlar beraberinde akademik maharetlerde ve başarıda problemlere neden oldu. Sınav korkusunun çocuğun günlük ömrünü, okul muvaffakiyetini etkilediğini belirten Liv Hospital Ulus Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Seher Akbaş sınava girecek gençlerin ailelerine değerli tavsiyelerde bulundu.
Sınav tasası çocuğun ders çalışmasını, dikkatini, okul muvaffakiyetini ve günlük ömrünü olumsuz tesirler
Kaygı; kişinin bir uyaranla karşılaştığında yaşadığı bedensel, duygusal ve zihinsel çok uyarılmışlık halidir. İmtihan derdi ise bu çok uyarılmışlık halinin imtihandan evvel, imtihan esnasında ve imtihandan sonra yaşanmasıdır. İmtihan derdinde imtihanın kendisi gerilime yol açmaz, imtihanın kişi tarafından algılanış biçimi telaşa neden olur. Bu nedenledir ki kimi öğrenciler imtihanlarda çok rahat ve başarılıdır, kimileri ise korkulu ve başarısız olur. Karşılaştıkları olayları felaketleştirme ya da abartma eğiliminde olan çocuk ve ergenlerde, telaş duyulan bir durumun müthiş olacağı ve felaketle sonuçlanacağı istikametindeki mantıkdışı bir inanç, ekseriyetle tasaya eşlik etmektedir. İmtihanın tehlike yaratan bir durum olarak düşünülmesi tasaya neden olur. Zihnin daima imtihan anı ve imtihan sonrası olacaklarla (hayal kırıklığı gibi) meşgul edilmesi ve bu hususta kaygı duyulması, imtihan telaşının yaşanmasına yol açar. İmtihan tasası çocuğun ders çalışmasını, dikkatini, okul başarını ve günlük hayatını olumsuz tesirler.
Neden imtihan derdi yaşarlar?
- Mükemmeliyetçi kişilik yapısı
- Yüksek beklenti seviyesi
- Kötü çalışma alışkanlığı
- Görev ve sorumlulukları erteleme
- Başarısız olma ve değerlendirilme korkusu
- Yorgunluk, uykusuzluk ve yanlış beslenme
- Her durumu felaketmiş üzere algılama
Sınav derdinin tahlilinde ebeveynlere öneriler
- Anne ve babanın kendi beklentileri ile çocuğun kapasitesi-sınırları ortasında gerçekçi bir istikrar kurulmalıdır.
- Anne ve babalar çocuğun çalışma isteğini arttırmak niyetiyle “Bu kadar çalışmakla kazanamazsın”, Az bir vakit kaldı, bizi mahcup etme” üzere tasayı arttırıcı yaklaşımlardan kaçınmalıdır.
- Çocuk imtihan hakkında konuştuğunda çocuk yorumsuz; lakin anlayarak, empati göstererek dinlenmelidir. Böylelikle gerçek hislerini anlanmış olur. Bu konuşmalarda çocuğun başarısıyla ve başarısızlığıyla anne ve baba tarafından kabul edildiği hissettirilmelidir.
- Sürekli “Çalış, çalışmıyorsun!” demek yerine, “Nasıl gidiyor? Neler yaptın? Birlikte göz gezdirelim ister misin? Bizden istediğin bir şey var mı?” formundaki bir yaklaşım benimsenmelidir. Çok uyarıcı, çok yönlendirici, nasihat edici tavırlar çocuğun telaş seviyesini artırır. Yeniden çok esirgeyici kollayıcı tavırlardan kaçınılmalı, çocuğun yaşına uygun girişimselliği desteklenmelidir.
- Olumlu geri bildirimlerin ön planda olduğu bir yaklaşım çok kıymetlidir.
- Çocuk “Onlar başarılı sen başarısızsın, onlar uygun sen değilsin” üzere etrafıyla, arkadaşlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanmamalıdır.
- Çocuk anne ve baba tarafından yaşına ve şahsî özelliklerine nazaran gereğince düzgün tanınmalıdır.
- Hoşlandığı faaliyetleri yapması sağlanmalıdır.
- Çocuğa imtihanın yalnızca bir fırsat olduğu, ömürde öbür fırsatların da olduğu anlatılmalıdır. Huzurlu bir aile ortam sunulmalıdır.
- Anne ve baba tarafından çocuğa vakit ayrılmalıdır.
- Göstermiş olduğu efor takdir edilmelidir.
- “Sonuç ne olursa olsun senin yanındayız” bildirisi verilmelidir.
Sınav korkusunun nedeni ve şiddetine nazaran dayanak ve tedavi yaklaşımları düzenlenir.
Öncelikle çocuk ve gençlerde imtihan korkusunun çocuğun akademik marifetlerini ve günlük hayatını ne kadar etkilediği kıymetlendirilir. Korkunun dikkat, uyku, okul başarısı, kendine itimat, imtihan ve akademik performansı ne kadar etkilediği tespit edilir. Tekrar telaşın ruhsal sıkıntıların bir sonucu olup olmadığı (dikkat sıkıntıları, hareketlilik, dürtüsellik, öğrenme sıkıntıları gibi) ya da telaş nedeniyle ek ruhsal problemler yaşanıp yaşanmadığı (depresif yakınmalar, takıntılar, uyku ve dikkat sıkıntıları gibi) belirlenir. Telaşın nedenlerine ve ek problemlere yönelik takviye ve tedavi yaklaşımı geliştirilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
