Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Uygar Aydemir, tarih şuuru ve tarih dizilerine ait değerlendirmede bulundu.
Tarih manalı bir geçmiş parçasıdır
Tarih şuurunun ‘İnsan nedir?’ sorusunun bir modülü olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Uygar Aydemir, “İnsanı etrafımızda gördüğümüz öbür canlılardan ayıran en değerli özellik, üzerine düşündüğü ve hayal kurduğu geçmiş ve gelecek algısına sahip olmasıdır. Tarih dediğimiz kavram da sadece geçmiş değildir zira çünkü bütün geçmiş tarih değildir. Tarih, manalı bir geçmiş kesimidir. Mesela bir serçe için dün yahut geçmiş tahminen var olabilir lakin tarih yoktur. Bu bakımdan insanın artık algısının, ben kurgusunun ve kimliğinin temel yapıtaşı kendi tarihini kurgulamasıdır. Bu kurgunun olabildiğince yanlışsız ve gerçeğe yakın olması için tarihe dürüstçe ve sorumlulukla yaklaşmak gerekir. İşte bu sebeple tarih şuuru, insan şuurunun beni ‘ben’ yapan çok kıymetli bir boyutudur.” dedi.
Türkiye tarihi, dünya tarihi ile değerlendirilmeli
İnsanın beni ‘ben’ yapanı bilmek istediği üzere, beni ‘biz’ yapanı da bilmek istediğini tabir eden Aydemir, “Kiminin ‘biz’ i dar, kimininki geniş olabilir. Herkesin ‘biz’ ile kurduğu alaka birebir da olmayabilir. Bilimsel yaklaşımla yapılan tarih, hem bizim ‘biz’ imizi hem de oburlarının ‘biz’ ini anlamak konusunda birinci başvurulacak alandır. Bu bakımdan Türkiye tarihinin sağduyulu bir biçimde öğrenilmesi birey-toplum ilgisinin sağlıklı kurulmasını sağlama potansiyeli taşıyor. Bir kişi, Türkiye tarihi çalışarak bizi biz yapan bedelleri bütün boyutlarıyla öğrenebileceği üzere, insanlık tarihi çalışarak da beşeriyetin ilgi duyduğu bir alandaki toplam deneyimini edinebilir. Bu bakımdan Türkiye tarihi, hiçbir vakit kendi başına değil, kesinlikle dünya tarihi ile bir arada değerlendirilmelidir.” diye konuştu.
Her jenerasyon tarihe kendi sorularını yöneltmeli
Dr. Öğretim Üyesi Uygar Aydemir, ‘Biz bugünde yaşıyoruz. Nereye bakarsak bakalım lakin bugünden bakabiliriz’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Beşeriyetin başlangıcından beri beşerler doğuyor, büyüyor ve ölüyor. Büyürken kendilerini ve dünyayı tanıyor. Bu sürecin herkes için tekrar etmiş ya da ediyor olması, o süreçten halihazırda geçmekte olan her bir insanın, mesela bugün 18-19 yaşında olan bir gencin deneyimini kıymetsiz kılmaz. Her nesil kendine, topluma, dünyaya ve tarihe kendi sorularını yöneltmeli. Bunu sağlıklı bir halde yapabilmek için de kendisinin farkında olmalı. Bundan 50-100 sene evvel yazılmış Selçuklu ve Osmanlı tarihi anlatıları, o toplumları bize o muharrirlerin gözüyle gösteriyor. Halbuki Selçuklu da Osmanlı da Türkiye’de yaşayan herkesin tarih deneyiminin bir kesimi. Öyleyse onlar hakkında kendi zihnimizle düşünmek, onlara kendi durduğumuz yerden kendi gözlerimizle bakmak ve kendi sorularımızı sormak durumundayız.”
Diziler izleyicide tarih şuuru oluşturmuyor!
Selçuklu ve Osmanlı tarihini anlatan dizilerin öncelikle birer televizyon gösterisi olduğunu vurgulayan Aydemir, “Bu diziler, televizyon şovlarına has kıymetlendirme kıstasları içinde değerlendirilmelidir. Bu bakımdan dizilerin izleyicilerde tarih şuuru oluşmasında direkt rolü olduğu söylenemez. Ama bu dizilerin yanı sıra tarih programı yapan youtuberlar tarafından amatörce yahut profesyonelce hazırlanan içeriklerin tarihe merak uyandırdığı nihaidir. Bu merak çok pahalıdır zira merak bilimin atasıdır ve şuurun da çok değerli bir modülüdür. Merak denen olgu yönlendirilebilir, genişletilebilir, eğitilebilir ancak tıpkı vakitte da boşa harcanıp tükenebilir bir hazinedir.” tabirlerini kullandı.
İnsanın ne okuduğu ve kimi dinlediği önemli
Dr. Öğretim Üyesi Uygar Aydemir, ‘Tarih, insanın hayat deneyimi ile edinebildiği cinsten bir bilgi değildir.’ diyerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Tarih, insanın dinleyerek ya da okuyarak öğrendiği tipten bir bilgidir. Bu bakımdan insanın ne okuduğu ve kimi dinlediği değerli. Tarih şuurunun, ben algısının, kişinin toplumla girdiği bağın kıymetli bir anahtarı burada yatar.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
