Temizlik bağımlılığı ergenlik devrinde başlıyor
Çocuğun paklık takıntısı ciddiye alınmalı
Kişinin paklık yapmadan duramaması, paklık yapmadığında iç ıstırabı, keyifsizlik, hiçbir şeyden haz alamama üzere yakınmalarının olması paklık bağımlılığının işareti olabilir. Kişinin yalnızca paklık yaptığında kendini âlâ hissettiğini ve bu durumun sigara ya da alkol bağımlılığında olduğu üzere bir döngü haline geldiğini belirten uzmanlar, paklık bağımlılığının genç yaşlarda bilhassa ergenlik periyodunda ortaya çıktığını kaydediyor. Uzmanlara nazaran aileler, çocuk ve gençlerin paklık takıntılarını ciddiye almalı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Gül Eryılmaz, günümüzde giderek artan paklık bağımlılığı konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Temizlik bağımlılığının günümüzde giderek arttığını kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Günümüzde aslında bağımlılıklar artmaktadır. Bu durum ömür kurallarının değişmesi, bireylerin ruhsal durumlarının değişmesi üzere pek çok nedenle ilgili olabilmektedir.” dedi.
Sadece paklık yaptığında kendini yeterli hissediyor
Temizlik bağımlılığının, alkol ya da sigara üzere başka bağımlılıklardan bir farkı olmadığını belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Temizlik bağımlılığı, kişinin paklık yapmadan duramaması, paklık yapmadığında neredeyse iç külfeti, keyifsizlik, hiçbir şeyden haz alamama üzere yakınmalarının olmasıdır. Kişinin fakat ve lakin paklık yaptığında kendini uygun hissetmesi, bundan haz alması halidir. Paklık bağımlılığında bu döngü giderek artmakta ve hayatın her alanına sızar hale gelmektedir. Zira gidilen her yerde iç sorunu, paklık yapma isteği ortaya çıkacaktır. Bu durum tıpkı sigara içmek, alkol almak üzere bireye bir haz vermektedir. Bu dokunaklı akabinde kısa bir müddet bekleme ve tekrar paklık yapma gereği oluşmaktadır. Bunun alkol bağımlılığından yahut öbür bağımlılıklardan bir farkı yok. Zira öteki bağımlılıklarda da istenilen alınmadığında bir iç ezası, bir gerginlik, almak için para ayırma, gerekirse toplumsal hayatından, ailesinde, işinden ayrılma yani neredeyse kendini feda etme biçiminde bir süreç ortaya çıkmaktadır.” diye konuştu.
Temizlik bağımlılığında da bağımlılık döngüsü ortaya çıkıyor
Diğer bağımlılıklarda ortaya çıkan döngünün paklık bağımlılığında da yaşandığını belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, bağımlılığın bir beyin hastalığı olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Maddeyi aldıktan sonra kısa bir müddetliğine bir haz alma, kısa müddetli hazdan sonra ise bir bekleme periyodu ve tekrar emsal halde husus alma gereği ve bundan alınan haz üzere bir döngü içerisine girilmektedir. Buna kısaca bağımlılık döngüsü de denilebilir. Bağımlılıkta kişinin unsur almak için yahut uyuşturucu almak için bir mazereti olmaktadır. Bağımlılık bir beyin hastalığıdır. Nasıl ki tiroid, tiroid bezinin hastalığıdır; bağımlılık da beyin hastalığıdır. Münasebetiyle kişinin kelam vermeleri, yemin etmeleri, bir daha olmaz demeleri triode güzel gelmiyorsa bağımlılığa da uygun gelmeyecektir. Kişi ne kadar motive olursa olsun, bu beyin hastalığının nasıl tedavi edildiğini bilmediğinde yahut bunun bir beyin hastalığı olduğunu görmediğinde bu döngü tekrarlamaktadır. Kişi yine bir şeyleri mazeret ederek başa döner ve döngü baştan başlamış olur. Paklık bağımlılığının da bundan bir farkı yoktur.”
Prof. Dr. Gül Eryılmaz, günümüzde pek çok farklı bağımlılık tiplerinin ortaya çıktığını belirterek bunları antrenman bağımlılığı, besin bağımlılığı, oyun bağımlılığı, alaka bağımlılığı, eş bağımlılığı olarak sıraladı.
Temizlik bağımlılığında haz ve keyif karıştırılıyor
Temizlik bağımlılığında da başka bağımlılıklarda olduğu üzere beynin daima temizlikle meşgul olduğunu kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Temizlik yapma isteği geldiğinde paklık yapıldığında tıpkı bir alkol yahut uyuşturucu husus alımı üzere kısa vadeli bir rahatlama olmakta ve tekrar akabinde emsal döngü devam etmektedir. Bilhassa paklık bağımlılığında beyin, hazla keyfi karıştırıyor. Haz, kısa periyodiktir, beyne âlâ gelir, keyfin bir tık üstüdür lakin kısa periyodiktir. Uzun vadeli orta vadeli güzel gelmez. Keyif ise beyne çok daha güzel gelen ve kalıcı olan, uzun müddet devam eden, beyindeki birtakım kimyasalların müspet salgılanmasına neden olan bir durumdur ancak bağımlılıklarda keyif alınmaz, haz alınır. Paklık bağımlılığında da öyledir.” dedi.
Genç yaşlarda ortaya çıkıyor
Temizlik bağımlılığının çoklukla genç yaşlarda ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Son çalışmalar ergenlikten beri ortaya çıktığını göstermektedir. Sıklığına baktığımızda 1-4 üzere bir oran söyleyebiliriz. Psikiyatrik hastalıklar açısından baktığımızda hayli kıymetli bir kümesi kapsamaktadır.” dedi.
Temizlik bağımlılığı kişinin hayatını olumsuz etkiliyor
İçerisinde bulunduğumuz pandemi devrinin bilhassa paklık bağımlılığı için olumsuz şartlar ortaya koyduğunu belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Öncelikle bu bağımlılık için, ruhsal olarak güzel olunmayan bir devirdeyiz. Paklık bağımlılığı bir yakın kaybı, cinsel travmalar ve ağır gerilimli bir devirden sonra ortaya çıkabiliyor. Temizlikler, evvelce çok yavaş bir halde başlıyor fakat giderek alınan hazdan beyin o kadar rahatlıyor, o kadar seviyor ki bu ölçüsü arttırmaya başlıyor. O kadar arttırıyor ki kişi artık konuttan çıkamaz hale geliyor. Benim bir hastam sabah 8’de işe gidebilmek için, gece 3’te kalkıyordu. Evvel buzdolabını temizliyor daha sonra işe gidiyordu. İşe gitse bile işten randıman alamıyordu. Hasebiyle insan hayatını da hayli etkileyen bir durum.” diye konuştu.
Bir aile hastalığıdır
Temizlik bağımlılığının yalnızca o kişiyi değil, ailesini ve yakın etrafını de çok yakından ilgilendirdiğini belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Ebeveynseniz çocuklarla bağlantınız etkileniyor, eşinizle bağlantınız etkileniyor. Bir yandan da bakarsanız aslında bir aile hastalığıdır. Bütün bağımlılıklarda olduğu üzere paklık bağımlılığı da neredeyse bir radyasyon üzere evvel bir bireyde başlayabilir ancak bütün aileyi etkiliyor. Bilhassa ergenler ve eş ilgileri olmak üzere aile de bu manada hastalanıyor ve bazen ne yapacaklarını bilmiyorlar. Birinci başlarda güzel niyetli olarak yardım etme hedefli birtakım yardımlarda bulunsalar da bir süre sonra ‘Bu anlamıyor, iradesiz, bilerek yapıyor, bizi tercih etmiyor onu tercih ediyor’ biçiminde öfkeler başlıyor ve kişi bir süre sonra yalnızlaşmaya başlıyor. Aileler de yalnızlaşmaya başlıyor.” diye konuştu.
Temizlik bağımlılığı anne ve babadan öğreniliyor
Temizlik bağımlılığının çoğunlukla gençlik devrinde ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Özellikle bu bağımlılıklar için çocukluk periyodunun nasıl bir ilgisi var? Çocukluk devrinde görülen travmalar ya da çocukluk devrinde görülen öğrenmeler tesirli olabiliyor. Şayet annenizin yahut babanızın çok paklığa yüklediği bir bedel varsa siz de paklığa kıymet veriyorsunuz. Zira çocuklar bu davranışları bilinçdışı bir halde bilinçaltından öğreniyorlar. Bir süre sonra pak olmanın değerli olduğu, sağlıklı olduğu kirli olmanın ise sıhhatsiz olduğunu bir halde çocuklar öğreniyorlar. Yani model alıyorlar. Alışılmış genetik yatkınlık da kıymetli bir faktör haline geliyor.” dedi.
Yoğun rekabetin yaşandığı devir de tesirli olabilir
İçerisinde bulunduğumuz çağın da paklık bağımlılığının başlamasında tesirli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Yoğun bir rekabetin olduğu, muvaffakiyet odaklı bir öğrenme modelinin olduğu bir devirdeyiz. Münasebetiyle ergen zorbalığından bahsedebiliyoruz. Hatta ergen değil çocuk zorbalığı bile var. Zira üç dört yaşındaki çocukların gittiği parklara gidip uzaktan bir müşahede yaparsanız şayet, çocukların nitekim de birbirlerine makûs davrandığını görebiliyorsunuz. Yani bu kaideler içerisinde çok travmatize oluyorlar. Şahıslara paklık yapmak çok daha düzgün geliyor. Zira bir yandan paklık yapmanın, beyni temizlemekten gelen her şeyi temizlediğine inanan psikojenik bir yanı da var. Zihnin paklığa karşı bu türlü bir algısı da var. Münasebetiyle bir şifa olarak da görüyor ancak her şeyin bir dozu vardır. Bir de ekseriyetle bizim üzere kültürlerde paklık çok sevilen bir şeydir. İmandan gelir ve değerli bir şeydir fakat tekrar doz ile alakalı bir durum var ortada. Ergenlerde paklık takıntısı başladığında ebeveynlerin başlarda güzeline gidiyor. Tertipli, pak olmasından ötürü ödüllendiriliyor. Şahısta bu davranış böylece daha çok pekişiyor. Halbuki bu türlü durumlarda ebeveynlere düşen, bu durumu takip etmektir. Artıyor ise kesinlikle bu mevzu ile ilgili bilgi sahibi olmak, aydınlanmak, gerekirse yardım almak ile ilgili misyonları olduğunu söylemek lazım.” ikazında bulundu.
Kişileri kabul ettirmeye çalışmayın
Temizlik bağımlılığındaki paklık kavramının “zihnin yanlış kodladığı bir temizlik” olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Çünkü bu paklık muhakkak bir müddette yapılan bir paklık değil. Gerçeklikle ilgisi yoktur. Bir tıp hayal gerçekliğidir. Beyin bir türlü kabul etmiyor ve tekraren yıkamaya başlıyor ve bundan da haz alıyor. Bu yüzden bir bağımlılıktan farkı yoktur. Alkol bağımlıları da bu durumun olağandışı olduğunu bilirler lakin tekraren içerler. Paklık bağımlılığında da kişiyi ikna etmenin bir yararı olmaz. Kişinin kesinlikle tedavi edilmesi gerekmektedir.” dedi.
Bağımlılık tedavisinin üç değerli ayağı var
Bağımlılık tedavisinde üçlü bir sacayağı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Birinci ayak, hastalığı biyolojik olarak güzel pahalandırmak gerekiyor. Zira beyinde birtakım networkleri, kimyasalları güzel tespit edersek ona mahsus tedaviyi âlâ yapmak gerekiyor. İkinci ayak yeterli bir psikoterapi görülmesi gerekiyor. Ailenin de âlâ bir psikoterapi alması gerekiyor. Zira ailenin nasıl davrandığı, ne yapacağı ya da ne yapmaması gerektiğinin ilaç kadar pahası vardır. Üçüncü ayakta ise kişinin kısmen yeterli olduğu devirden başlayarak yeterli olduğu, çok daha uygun olduğu periyotları takip ederek birkaç yıla yayılan tedaviden bahsediyoruz.” dedi.
Çocuğun paklık bağımlılığını önemseyin
Prof. Dr. Gül Eryılmaz, ailelere de tavsiyelerini şöyle sıraladı:“Aileler, bilhassa ergenlerde paklık ile ilgili bir durum olduğunda kesinlikle yardım alsınlar, bu mevzuyu önemsesinler ya da bu mevzuyla ilgili okuma yapsınlar. Zira bir bağımlılık önemsenmediği vakit, öbür bağımlılıklara kapı açar. Anksiyete de takıntı da öbür bağımlılıklara kapı açabilir. O yüzden dikkatli olmakta yarar var.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
