Üretici için bir sonraki hasat dönemi zora girebilir

İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası Alakalar ve Milletlerarası İktisat Politik Yüksek Lisans Programları Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Şadan İnan Rüma, dünya genelinde yaşanan hammadde probleminin Türkiye’deki üreticilere yansımasını kıymetlendirdi. Örneğin, tarımda yüksek girdi fiyatları nedeniyle üreticilerin eper vakittir zorlandığını söyleyen Rüma, “Pandemi bunu pekiştirdi. Besin üreticilerinin eserlerini tüketicilere ulaştıramadığı için atmak zorunda kaldığı söyleniyor maalesef. Bir sonraki hasatta gereken girdi maliyetlerini nasıl karşılayacakları konusunda hayli kaygılılar” dedi.

Dünyada yaşanan hammadde düşüncesi pandemi ile birlikte daha da gün yüzüne çıkıyor. Sorunun temelini gereksinimlere yönelik değil, doğayı tahrip eden ve kâr hırsına yönelik üretim ve kâfi gelir sağlanmadan borçlanma yoluyla tüketime teşvik oluşturuyor. Global eşitsizlikler çerçevesinde hammadde ihracatçısı ülkelerin ekonomilerinin bu ihracata dayalı bir sınırlılıktan muzdarip olmaları da sorunun bir öteki modülü. Bunlar inançlı bir tedariğin sağlanmasını güçleştiriyor.

Ülkeler ortası karmaşık bir nizam mevcut

Plastikten otomotive, tarımdan dokumacılığa her kesimde hammadde zahmetlerinin olduğunu söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Bağlantılar ve Milletlerarası İktisat Politik Yüksek Lisans Programları Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Şadan İnan Rüma, “En başta petrol fiyatları esasen istikrarlı değil. Bu da bütün dalları tesirler. Neoliberal globalleşme ile kesimlerin de ülkelerin de karmaşık ağlarla birbirinin içine geçtiği karmaşık bir tertip oluştu. Örneğin Pfizer-Biontech aşısının patenti hür bırakılsa bile üretilebilmesinin bir yıl kadar müddet alabileceği konuşuluyor. Zira 16 ülkeden gelen 30’dan fazla bileşene dayandığı söyleniyor. Üstelik borçlanma arttı. Neoliberal ekonomiyi savunagelen meşhur The Economist Mecmuası bile global borçlanmanın alarm verici seviyelerde olduğunu yazmıştı. Amerikan iktisadının ve idaresinin dalgalanmaları ile gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinin durumları ve idarelerinin tavırları nedeniyle doların gidişatı da itimat vermiyor. Doların fiyatı her türlü tedariği etkilediğinden ötürü asal ehemmiyet arz ediyor. Bu bağlamda birçok öge sorun hâline geliyor: Hangi bölüm plastik tedariğinde sorun olursa etkilenmez ki? Tarımda sorun olursa besin fiyatları etkileniyor ve besin fiyatlarından etkilenmeyen sıradan insan olabilir mi? Yem hammaddelerinde fiyat artışları altı yılın doruğuna ulaşmış, et fiyatlarına yansımaması mümkün mü? Kauçuk tedariğinde sorun otomotiv dalı başta olmak üzere birçok kesimi etkiliyor. Pamuk yahut elyaf tedariğindeki sorun dokuma bölümünü etkiliyor; pamuk ve polyester üzere iplik fiyatlarında yüzde 75’e varan artışlar iletiliyor. Bütün bunlara ısrarla üretim ve tüketimin tabiatla ahenk içinde gerçekleştirilmemesinden, tabiatın insafsızca tahrip edilmesinden kaynaklanan ekolojik krizi eklediğimizde durum vahimleşiyor. Örneğin otomotiv kesiminde yaşanan kauçuk meşakkatinin nedenlerinden biri kauçuk bitkisinin yapraklarında görülen bir hastalık olarak bildirildi” dedi.

Gıda üreticileri eserlerini çöpe atıyor

Türkiye’deki üreticilerin hammadde kahırlarından elbette etkilendiğini lisana getiren Rüma, şöyle konuştu: “Bu durum kendi yapısal sıkıntılarını da pekiştiriyor. Örneğin tarımda yüksek girdi fiyatları nedeniyle üreticinin zorlandığı hayli vakittir lisana getiriliyordu. Pandemi ile bu pekişti. En son yaşadığımız tam kapanma nedeniyle besin üreticilerinin eserlerini pazarlara ulaştıramadığı için çöpe atmak zorunda kaldığı söylendi. Bir sonraki hasatta gereken girdi maliyetlerini nasıl karşılayacaklar? Plastik kesiminin hammadde düşüncelerinden etkilendiği ve ithalat vergisi, yerli hammaddenin iç piyasada kullanılması üzere taleplerde bulunulduğu görülüyor. Pandemi nedeniyle geçen yıldan bu yana tedarik zincirlerindeki aksamalar, navlun artışı üzere sıkıntıların hammadde ithalatında kasvet yarattığı bildiriliyor. En son hem Amerika hem Avrupa’da Yeşil Mutabakat ismiyle lisana getirilen tabiatla uyumlu sürdürülebilir üretim ve dayanak paketleriyle de kendisini gösteren çalışanların alım güçlerini arttıracak ve istikrara kavuşturacak siyasetlerin uygulanması pandemi nedeniyle pekişen krizlerden çıkılabilmesi için elzem görünüyor.”

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı