Enerji konusunda faaliyet gösteren niyet kuruluşu Ember’in bugün yayınladığı tahlil, Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı hava kirliliğinin en yüksek olduğu ülkeleri ortaya koyuyor. Ülke ölçeğinde gerçekleştirilen sıralamada Türkiye ve Ukrayna, tüm kirletici çeşitlerinde birinci üç sırada yer alıyor. Batı Balkanlarda yer alan ülkeler, görece küçük ölçeklerine karşın Türkiye ve Ukrayna’yı takip ediyor. Almanya ve Polonya üzere Avrupa Birliği ülkeleri ise azot (NOx) kirliliği açısından üst sıralarda kendisine yer buluyor.
Elektrik üretimi gayesiyle kullanılan kömür, havaya kirleticiler yayarak insan sıhhatine tehdit oluşturuyor ve çok sayıda erken mevte sebep oluyor. Bu kirleticilerin yayılımı binlerce kilometreyi bulabiliyor. Ember tarafından gerçekleştirilen tahlil, Avrupa Birliği içerisindeki 27 ülkeyi, İngiltere’yi, Güç Topluluğu’na üye ülkeleri ve Türkiye’yi kapsıyor. Hava kirliliği bilgilerinin değerlendirildiği tahlilde kömür santralleri, üç kirletici (SO2, PM10, NOx) göz önünde bulundurularak sıralanıyor.
- Kömürlü termik santrallerden kaynaklanan PM10 kirliliğinin büyük kısmı Ukrayna‘daki santrallerden kaynaklanıyor. Ukrayna’da faaliyet gösteren sekiz santral, PM10 açısından en fazla kirlilik yayan on santral ortasında yer alıyor.
- Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı SO2 (kükürt dioksit) kirliliğinde Ukrayna (27), Türkiye (24), Sırbistan (15) ve Bosna Hersek (11) başı çekiyor.
- En fazla kükürt dioksit yayan on kömür santrali, Avrupa’nın kömürden elektrik üretimi kaynaklı SO2 emisyonlarının yaklaşık yarısına (44) denk geliyor. Bu santrallerin üçer tanesi Sırbistan ve Türkiye’de, ikisi Bosna’da, birer tanesi de Ukrayna ve Makedonya’da yer alıyor.
- Türkiye‘de kömürden elektrik üretimi kaynaklı NOx (azot) kirliliği, Avrupa toplamının beşte birini oluşturuyor (20). Türkiye’yi, Almanya (16), Ukrayna (16) ve Polonya (14) takip ediyor.
- Batı Balkan ülkeleri 2019 yılında, Güç Topluluğu üye ülkeleri için ulusal ölçekte belirlenmiş olan hava kirliliği emisyon limitlerine ahenk sağlamadılar. Avrupa’daki en kirli santraller sıralamasında birçok santrale sahip olan Ukrayna ise, farklı bir formda Ukrayna için belirlenen tavan limitlerin epey altında kaldı.
- Avrupa’daki en kirli 30 kömür santralin neredeyse tamamı 30 yıldan fazla müddettir faaliyet gösteriyor iken bu duruma tek istisna Türkiye. Türkiye’de son on yılda inşa edilen kimi santraller de listenin üst sıralarında kendisine yer buluyor.
- Ukrayna, Türkiye ve Batı Balkan ülkeleri, kömür santrallerine direkt yahut dolaylı formda teşvik sağlıyorlar. Lakin bu teşvikler, bahsi geçen ülkelerin kömürü ikame edebilecek kadar yüksek potansiyele sahip yenilenebilir güç kaynaklarına yönlendirilebilir.
EMBER Elektrik ve İklim Data Analisti Ufuk Alparslan, “Ukrayna, Türkiye ve Batı Balkan ülkeleri, Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı hava kirliliğinde öne çıkmaktadırlar. Kömür santrallerinin havaya yaydığı kirlilik binlerce kilometreye ulaşabiliyor. Pak güç alternatiflerinde çok yüksek potansiyele sahip bu ülkelerin kaynaklarını, emisyon standartlarına ahenk sağlamak için yüksek maliyetli rehabilitasyon yatırımları ve kömür teşvikleri yerine güç dönüşümünü daha da hızlandıracak yatırımlara yönlendirmesi gerekiyor” diyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
